Psikolojide Kişilik
Kişilik, bir bireyin düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını etkileyen kalıcı ve ayırt edici özelliklerinin toplamıdır. Kişilik, genetik, çevre ve deneyimlerin bir kombinasyonundan kaynaklanır.
Kişilik psikolojisi, kişiliğin yapısını ve gelişimini inceleyen psikolojinin bir dalıdır. Kişilik psikologları, kişiliğin nasıl ölçüleceğini, kişiliğin nasıl değiştiğini ve kişiliğin davranışı nasıl etkilediğini araştırırlar.
Kişilik Teorileri
Kişilik psikolojisinde, kişiliği açıklamak için birçok farklı teori bulunmaktadır. Bu teoriler, kişiliğin yapısı, gelişimi ve davranış üzerindeki etkisi hakkında farklı görüşler sunarlar.
En bilinen kişilik teorilerinden bazıları şunlardır:
- Psikanalitik teori: Bu teori, kişiliğin çocukluk deneyimleri tarafından şekillendiğini savunur. Psikanalitik kuramcılar, kişiliğin üç bölümden oluştuğunu düşünürler: id, ego ve süperego. İd, temel dürtülerden oluşan bilinçdışı bir yapıdır. Ego, gerçeklikle başa çıkmaktan sorumlu olan bilinçli bir yapıdır. Süperego, ahlaki değerleri temsil eden bilinçdışı bir yapıdır.
- Davranışçı teori: Bu teori, kişiliğin öğrenilmiş davranışlardan oluştuğunu savunur. Davranışçı kuramcılar, kişiliğin, ödüller ve cezalar gibi çevresel faktörler tarafından şekillendiğini düşünürler.
- Hümanist teori: Bu teori, kişiliğin özgür irade ve kendini gerçekleştirme arzusuyla şekillendiğini savunur. Hümanist kuramcılar, kişiliğin, kişinin kendi deneyimleri ve seçimleri tarafından belirlendiğini düşünürler.
- Bilişsel teori: Bu teori, kişiliğin düşünceler ve inançlar tarafından şekillendiğini savunur. Bilişsel kuramcılar, kişiliğin, kişinin dünyayı algılama ve yorumlama biçiminden etkilendiğini düşünürler.
Kişilik Ölçümü
Kişilik psikologları, kişiliği ölçmek için çeşitli yöntemler kullanırlar. Bu yöntemler arasında şunlar yer alır:
- Anketler: Anketler, kişilerin kendileri hakkında soruları yanıtlamasını içeren bir kişilik ölçüm yöntemidir. Anketler, kişiliğin farklı yönlerini ölçmek için kullanılabilir.
- Görüşmeler: Görüşmeler, bir kişilik psikologunun bir kişiyle yüz yüze görüşerek kişiliği hakkında bilgi topladığı bir kişilik ölçüm yöntemidir. Görüşmeler, kişiliğin daha derin yönlerini ölçmek için kullanılabilir.
- Gözlem: Gözlem, bir kişilik psikologunun bir kişiyi doğal ortamında gözlemleyerek kişiliği hakkında bilgi topladığı bir kişilik ölçüm yöntemidir. Gözlem, kişiliğin dışavurumlarını ölçmek için kullanılabilir.
Kişilik Gelişimi
Kişilik, yaşam boyunca gelişen ve değişen bir yapıdır. Kişilik gelişimi, genetik, çevre ve deneyimlerin bir kombinasyonundan etkilenir.
Kişilik gelişimi, çocukluk döneminde başlar ve ergenlik döneminde hızlanır. Ergenlik döneminde, kişiler kimliklerini oluşturmaya ve bağımsızlıklarını kazanmaya çalışırlar. Bu dönemde, kişilerde birçok fiziksel, duygusal ve sosyal değişim meydana gelir.
Kişilik gelişimi, yetişkinlik döneminde de devam eder. Yetişkinlik döneminde, kişiler kariyerlerini kurarlar, aileler kurarlar ve yeni deneyimler yaşarlar. Bu deneyimler, kişiliğin değişmesine ve gelişmesine katkıda bulunur.
Kişiliğin Davranış Üzerindeki Etkisi
Kişilik, davranışı önemli ölçüde etkiler. Kişiliği farklı olan kişiler, aynı durumlara farklı tepkiler verebilirler. Örneğin, dışadönük bir kişi, içe dönük bir kişiden daha sosyal ve konuşkan olabilir.
Kişilik, ayrıca, kişilerin hedeflerini, değerlerini ve inançlarını etkiler. Kişiliği farklı olan kişiler, farklı hedeflere sahip olabilirler ve farklı değerlere ve inançlara sahip olabilirler. Örneğin, hırslı bir kişi, tembel bir kişiden daha yüksek hedeflere sahip olabilir.
Kişilik Psikolojisinin Uygulamaları
Kişilik psikolojisinin birçok farklı uygulaması bulunmaktadır. Bu uygulamalar arasında şunlar yer alır:
- Klinik psikoloji: Kişilik psikolojisi, klinik psikologların ruhsal bozuklukları teşhis etmelerine ve tedavi etmelerine yardımcı olur.
- Eğitim psikolojisi: Kişilik psikolojisi, eğitim psikologlarının öğrencilerin öğrenme stillerini ve motivasyonlarını anlamalarına yardımcı olur.
- Örgütsel psikoloji: Kişilik psikolojisi, örgütsel psikologların çalışanların iş performansını ve iş memnuniyetini anlamalarına yardımcı olur.
- Pazarlama psikolojisi: Kişilik psikolojisi, pazarlama psikologlarının tüketicilerin satın alma davranışlarını anlamalarına yardımcı olur.
Faydalı Siteler ve Dosyalar