10. Sınıf Biyoloji Ders Notları Özet
Hücre Bölünmeleri
Mitoz Bölünme
Mitoz bölünme, bir hücrenin kendisini iki eş yavru hücreye ayırdığı bir tür hücre bölünmesidir. Bu bölünme, eşeysiz üremede ve büyümede önemli bir rol oynar.
Mitoz bölünme, dört aşamada gerçekleşir:
- Profaz: Bu aşamada, hücredeki kromatin iplikleri kısalıp kalınlaşır ve kromozomlara dönüşür. Çekirdek zarı erir ve sentrozomlar kutuplara doğru hareket eder.
- Metafaz: Bu aşamada, kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde dizilir.
- Anafaz: Bu aşamada, kromozomlar eşit olarak iki kutupa çekilir.
- Telofaz: Bu aşamada, kromozomlar çözülür ve çekirdek zarı yeniden oluşur. Çekirdekçik yeniden oluşur.
Mitoz bölünmenin temel özellikleri şunlardır:
- Bu bölünme, eşeysiz üremede ve büyümede önemli bir rol oynar.
- Bu bölünmede, hücrenin genetik materyali eşit olarak iki yavru hücreye aktarılır.
- Bu bölünme, dört aşamada gerçekleşir.
Mayoz Bölünme
Mayoz bölünme, bir hücrenin dört eş yavru hücreye ayırdığı bir tür hücre bölünmesidir. Bu bölünme, eşeyli üremede önemli bir rol oynar.
Mayoz bölünme, iki aşamada gerçekleşir:
- Mayoz I: Bu aşamada, kromozom sayısı yarıya iner.
- Mayoz II: Bu aşamada, hücrenin genetik materyali eşit olarak dört yavru hücreye aktarılır.
Mayoz bölünmenin temel özellikleri şunlardır:
- Bu bölünme, eşeyli üremede önemli bir rol oynar.
- Bu bölünmede, hücrenin genetik materyali yarıya iner.
- Bu bölünme, iki aşamada gerçekleşir.
Eşeysiz Üreme
Eşeysiz üreme, bir hücrenin kendisinin aynısını ürettiği bir tür üremedir. Bu üreme şekli, tek hücreli canlılarda daha yaygındır.
Eşeysiz üremenin yaygın türleri şunlardır:
- Bölünme: Bir hücrenin ikiye bölünmesiyle gerçekleşir.
- Tomurcuklanma: Bir hücrenin bir kısmının ayrılarak yeni bir hücre oluşturmasıyla gerçekleşir.
- Sporangium oluşturma: Bir hücrenin spor üretmesiyle gerçekleşir.
Eşeysiz üremenin avantajları şunlardır:
- Bu üreme şekli, hızlı bir şekilde çoğalmaya olanak tanır.
- Bu üreme şekli, genetik çeşitliliği azalttığı için kalıtsal hastalıkların oluşma riskini azaltır.
Eşeyli Üreme
Eşeyli üreme, iki hücrenin birleşerek yeni bir hücre oluşturduğu bir tür üremedir. Bu üreme şekli, çok hücreli canlılarda daha yaygındır.
Eşeyli üremenin yaygın türleri şunlardır:
- Döllenme: Bir sperm hücresinin bir yumurta hücresiyle birleşmesiyle gerçekleşir.
- Fizyogamik tohumlanma: Tohumların döllenmeden çimlenmesiyle gerçekleşir.
- Partenogenez: Döllenme olmadan yumurta hücresinden yeni bir bireyin oluşmasıyla gerçekleşir.
Eşeyli üremenin avantajları şunlardır:
- Bu üreme şekli, yeni genetik kombinasyonlar oluşturarak kalıtsal çeşitliliği artırır.
- Bu üreme şekli, daha büyük ve daha karmaşık canlıların oluşmasına olanak tanır.
Kalıtım
Kalıtım, canlılardan yavrulara aktarılan özelliklerdir. Kalıtım, DNA’daki genetik bilginin aktarılmasıyla gerçekleşir.
Kalıtımın temel kavramları şunlardır:
- Gen: Kalıtsal bilgileri taşıyan DNA’nın bir parçasıdır.
- Allel: Bir genin farklı versiyonlarıdır.
- Dominans: Bir allelin diğer allele baskın olmasıdır.
- Resessiflik: Bir allelin diğer allele baskın olmamasıdır.
Kalıtımın temel ilkeleri şunlardır:
- **Bireylerin genetik yapısı, anne ve baba