10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Notları
Giriş
Türk edebiyatı, Türklerin tarih boyunca ürettiği edebiyat ürünlerini kapsayan bir terimdir. Bu ürünler, sözlü ve yazılı olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Sözlü edebiyat, dilden dile aktarılarak günümüze kadar ulaşan eserlerden oluşur. Yazılı edebiyat ise, yazının icadından sonra ortaya çıkan eserlerden oluşur.
Türk edebiyatı, dönemlere ayrılarak incelenir. Bu dönemler, Türklerin geçirdiği önemli tarihsel ve kültürel değişimlere göre belirlenir. Türk edebiyatında şu dönemler kabul edilir:
- İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı (Sözlü Dönem)
- İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı
- Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı
- Servetifünun Dönemi Türk Edebiyatı
- Millî Edebiyat Dönemi Türk Edebiyatı
- Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı
İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı (Sözlü Dönem)
İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, Türklerin İslamiyet’i kabul etmeden önce ürettiği edebiyat ürünlerini kapsayan bir dönemdir. Bu dönem, Türklerin göçebe bir hayat tarzı yaşadığı ve yazının henüz kullanılmadığı bir dönemi kapsadığından, sözlü edebiyat olarak adlandırılır.
İslamiyet öncesi Türk edebiyatında, şiir, hikâye, masal, destan gibi türlerde eserler üretilmiştir. Bu eserler, genellikle saz eşliğinde okunurdu.
İslamiyet öncesi Türk edebiyatında şiir, en yaygın edebiyat türüdür. Bu dönemdeki şiirler, genellikle hece ölçüsü ile yazılmıştır. İslamiyet öncesi Türk şiirinin başlıca türleri şunlardır:
- Kopuz şiiri: Saz eşliğinde söylenen şiirlerdir.
- Yuğ şiiri: Ölen kişinin ardından söylenen şiirlerdir.
- Sagu şiiri: Aşk, ayrılık, hasret gibi temaları işleyen şiirlerdir.
- Divan şiiri: İslamiyet’in kabulünden sonra gelişen bir şiir türüdür.
İslamiyet öncesi Türk edebiyatında hikâye, masal ve destan gibi türlerde de eserler üretilmiştir. Bu eserler, genellikle sözlü olarak aktarılarak günümüze kadar ulaşmıştır.
İslamiyet öncesi Türk edebiyatında üretilen başlıca hikâye ve masal türleri şunlardır:
- Dede Korkut Hikâyeleri: Türk kültürünün en önemli eserlerinden biridir.
- Manas Destanı: Türklerin en uzun destandır.
- Oğuz Kağan Destanı: Türklerin ilk hükümdarı Oğuz Kağan’ın hayatını anlatan bir destan.
İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı
İslamiyet’in kabulünden sonra Türkler, Arap ve Fars kültürlerinden etkilenmeye başlamıştır. Bu dönemde, Türk edebiyatında da Arap ve Fars edebiyatından etkilenen bir anlayış gelişmiştir.
İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatında, şiir, hikâye, roman, tiyatro gibi türlerde eserler üretilmiştir. Bu eserler, genellikle aruz ölçüsü ile yazılmıştır.
İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatında şiir, en yaygın edebiyat türüdür. Bu dönemdeki şiir, genellikle Arap ve Fars edebiyatından etkilenmiştir. İslamiyet etkisinde gelişen Türk şiirinin başlıca türleri şunlardır:
- Divan şiiri: İslamiyet’in kabulünden sonra gelişen bir şiir türüdür.
- Mesnevi: Hece ölçüsü ile yazılan ve genellikle aşk, tasavvuf, dini konular gibi temaları işleyen bir şiir türüdür.
- Gazel: Aşk, ayrılık, hasret gibi temaları işleyen bir şiir türüdür.
- Kaside: Övgü, yergi, öğüt gibi temaları işleyen bir şiir türüdür.
İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatında hikâye, roman ve tiyatro gibi türlerde de eserler üretilmiştir. Bu eserler, genellikle Arap ve Fars edebiyatından etkilenmiştir.
Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı
Tanzimat Dönemi, Türk edebiyatında önemli bir dönüm noktasıdır. Bu dönemde, Türk edebiyatında