10. Sınıf Kimya Karışımlar
Karışımlar Nedir?
En az iki farklı maddenin belirli bir oran olmaksızın, kimyasal özelliklerini kaybetmeden (fiziksel değişimle) bir araya gelmesiyle oluşan madde topluluğuna karışım denir.
Karışımların Özellikleri
- Saf olmayan maddelerdir.
- Bileşenlerini fiziksel yöntemlerle birbirinden ayırmak mümkündür.
- Bileşenlerinin kimyasal özellikleri değişmez.
- Fiziksel özelliklerinde değişiklikler olabilir.
Karışımların Sınıflandırılması
Karışımlar, bileşenlerinin gözle görülür bir şekilde birbirinden ayrılıp ayrılamamasına göre homojen ve heterojen olmak üzere iki gruba ayrılır.
Homojen Karışımlar
Çıplak gözle veya mikroskopla bakıldığında tek bir görüntüye sahip olan karışımlardır. Bu nedenle çözelti de denir. Homojen karışımlarda, bileşenler birbiri içinde eşit şekilde dağılmış durumdadır.
Homojen karışımların örnekleri:
- Su ve şeker çözeltisi
- Tuz çözeltisi
- Hava
- Süt
- Ayran
- Gazoz
Heterojen Karışımlar
Çıplak gözle veya mikroskopla bakıldığında bileşenlerinin birbirinden ayrıldığı görülebilen karışımlardır. Heterojen karışımlarda, bileşenler birbiri içinde eşit şekilde dağılmış durumda değildir.
Heterojen karışımların örnekleri:
- Kum ve su karışımı
- Yağ ve su karışımı
- Toprak
- Çorba
- Yoğurt
- Sütlü kahve
Karışımları Ayırma Yöntemleri
Karışımları birbirinden ayırmak için çeşitli yöntemler kullanılır. Bu yöntemler, karışımın türüne ve bileşenlerinin özelliklerine göre değişir.
Karışımları ayırma yöntemlerinin bazıları şunlardır:
- Elektrifikasyon: Karışımın bileşenlerinden biri elektrik akımını iletiyorsa bu yöntem kullanılabilir. Örneğin, tuz ve kum karışımını ayırmak için karışıma elektrik akımı uygulanır. Tuz, elektrik akımını ileteceği için kumdan ayrılır.
- Evaporasyon: Karışımın bileşenlerinden biri sıvıysa bu yöntem kullanılabilir. Örneğin, deniz suyundan tuz elde etmek için deniz suyu buharlaştırılır. Tuz, sıvı halden katı hale geçeceği için deniz suyundan ayrılır.
- Süzme: Karışımın bileşenlerinden biri katıysa ve diğeri sıvıysa bu yöntem kullanılabilir. Örneğin, kum ve su karışımını ayırmak için karışım süzülür. Kum, süzgeçte kalırken su süzülür.
- Distilasyon: Karışımın bileşenlerinden biri diğerinden daha uçucuysa bu yöntem kullanılabilir. Örneğin, etil alkol ve su karışımını ayırmak için distilasyon yöntemi kullanılır. Etil alkol, sudan daha uçucu olduğu için distilasyon sonucunda elde edilir.
- Küreleme: Karışımın bileşenlerinden biri diğerinden daha büyükse bu yöntem kullanılabilir. Örneğin, çimento ve kum karışımını ayırmak için küreleme yöntemi kullanılır. Çimento, kumdan daha büyük olduğu için küreleme sonucunda elde edilir.
Çözeltiler
Çözeltiler, homojen karışımlardır. Çözeltilerde, çözünen madde, çözücü içinde eşit şekilde dağılmıştır.
Çözeltileri oluşturan maddeler şunlardır:
- Çözücü: Çözeltide en fazla miktarda bulunan maddedir.
- Çözünen madde: Çözeltide en az miktarda bulunan maddedir.
Çözeltiler, çözünen maddenin tanecik boyutuna göre ikiye ayrılır:
- Moleküler çözeltiler: Çözünen maddenin tanecik boyutu molekül boyutundadır. Örneğin, su ve şeker çözeltisi, su ve tuz çözeltisi, hava.
- İyonik çözeltiler: Çözünen maddenin tanecik boyutu iyon boyutundadır. Örneğin, tuzlu su çözeltisi, asit çözeltisi, baz çözeltisi.
Çözeltilerin Özellikleri
- Çözeltilerin bileşenleri fiziksel yöntemlerle birbirinden ayrılabilir.
- Çözeltilerin bileşenlerinin kimyasal özellikleri değişmez.
- Çözeltilerin fiziksel özellikleri değişebilir.
Çözeltiler, çözücü ve çözünen maddenin özelliklerine göre farklı özelliklere sahip olabilir.