11. Sınıf Biyoloji Ders Notları
Sistemler
Sinir Sistemi
Sinir sistemi, canlılarda çevreden gelen uyarıları alarak, bu uyarıları değerlendirerek ve gerekli yanıtları vererek vücudun düzenli bir şekilde çalışmasını sağlayan sistemdir. Sinir sistemi, merkezi sinir sistemi (MSS) ve çevresel sinir sistemi (ÇSS) olmak üzere iki ana bölümden oluşur.
Merkezi Sinir Sistemi
MSS, beyinden ve omurilikten oluşur. Beyin, sinir sisteminin en önemli organıdır. Beyin, vücuttaki tüm duyu organlarından gelen uyarıları alarak değerlendirir ve gerekli yanıtları verir. Ayrıca, vücudun diğer organ ve sistemlerini kontrol eder.
Omurilik, beyinden gelen sinirsel uyarıları vücudun diğer bölgelerine iletir. Ayrıca, vücuttaki refleks hareketlerden sorumludur.
Çevresel Sinir Sistemi
ÇSS, beyin ve omurilikten çıkan sinirlerden oluşur. ÇSS, vücudun çeşitli organ ve sistemlerini kontrol eder.
ÇSS, iki ana bölümden oluşur:
- Somatik sinir sistemi: Vücudun iskelet kaslarını kontrol eden sinir sistemidir.
- Vejetatif sinir sistemi: Vücudun iç organlarını kontrol eden sinir sistemidir.
Somatik Sinir Sistemi
Somatik sinir sistemi, iskelet kaslarını kontrol eden sinir sistemidir. Somatik sinir sistemi, istemli kas hareketlerini sağlar. Örneğin, kolumuzu kaldırmak, elimizi sıkmak, yürüyebilmek gibi hareketler somatik sinir sistemi tarafından sağlanır.
Vejetatif Sinir Sistemi
Vejetatif sinir sistemi, vücudun iç organlarını kontrol eden sinir sistemidir. Vejetatif sinir sistemi, istemsiz kas hareketlerini sağlar. Örneğin, kalp atış hızı, solunum hızı, sindirim gibi işlevler vejetatif sinir sistemi tarafından sağlanır.
Sinir Sisteminin Yapısı
Sinir sistemi, sinir hücreleri (nöronlar) ve destek hücrelerden (nöroglia hücreleri) oluşur.
Nöronlar
Nöronlar, sinir sisteminin temel yapı taşlarını oluşturan hücrelerdir. Nöronlar, uyarıları ileten ve değerlendiren hücrelerdir.
Nöronların temel yapıları şunlardır:
- Dendritler: Nörona uyarıların geldiği yapılardır.
- Aksason: Nörondan uyarıları ileten yapılardır.
- Soma: Nöronun gövdesidir.
Nöroglia Hücreleri
Nöroglia hücreleri, sinir hücrelerine destek sağlayan hücrelerdir. Nöroglia hücrelerinin temel görevleri şunlardır:
- Nöronları beslemek ve korumak.
- Nöronlar arasında elektriksel yalıtımı sağlamak.
- Nöronlar arasındaki iletişimi sağlamak.
Sinir Sisteminin İşlevleri
Sinir sisteminin temel işlevleri şunlardır:
- Uyarıları almak ve değerlendirmek.
- Gereken yanıtları vermek.
- Vücudun düzenli bir şekilde çalışmasını sağlamak.
Sinir Sisteminin Hastalıkları
Sinir sistemini etkileyen birçok hastalık vardır. Bu hastalıklardan bazıları şunlardır:
- Epilepsi: Beyinde ani ve tekrarlayan nöbetlere neden olan bir hastalıktır.
- Alzheimer hastalığı: Beyinde hafıza ve düşünmeyle ilgili hücrelerin ölmesine neden olan bir hastalıktır.
- Parkinson hastalığı: Beyinde hareketle ilgili hücrelerin ölmesine neden olan bir hastalıktır.
- Multipl skleroz: Beyin ve omurilikte sinir hücrelerinin yalıtımını sağlayan miyelin kılıfının hasar görmesine neden olan bir hastalıktır.
Endokrin Sistem
Endokrin sistem, vücuttaki hormonları salgılayan organ ve dokulardan oluşan sistemdir. Hormonlar, vücudun çeşitli işlevlerini kontrol eden kimyasal maddelerdir.
Endokrin sistemin temel organları şunlardır:
- Hipotalamus: Beyinde bulunan ve hormonların salgılanmasını kontrol eden bir organdır.
- Hipofiz bezi: Beyinde bulunan ve diğer endokrin bezlerinin hormonlarının salgılanmasını kontrol eden bir bezdir.
- Tiroit bezi: Boyunda bulunan ve tiroid hormonlarını salgılayan bir bezdir.
- Paratiroid bezleri: Boyunda bulunan ve paratiroid hormon