11. Sınıf Biyoloji: Sinir Sistemi
Sinir Sisteminin Tanımı ve Görevleri
Sinir sistemi, vücudumuzun dış ortamdan gelen uyarıları algılayıp, bu uyarılara uygun tepkiler vermemizi sağlayan sistemdir. Sinir sistemi, vücudumuzda meydana gelen tüm faaliyetlerin koordinasyonunu sağlar.
Sinir sisteminin başlıca görevleri şunlardır:
- Vücudumuzun dış ortamdan gelen uyarıları algılamak
- Uyarıları yorumlamak ve uygun tepkiler oluşturmak
- Vücudumuzun iç ortamını düzenlemek
- Vücudumuzun hareketlerini kontrol etmek
- Düşünme, öğrenme ve hafıza gibi bilinçli faaliyetleri gerçekleştirmek
Sinir Sisteminin Yapısı
Sinir sistemi, iki ana bölümden oluşur:
- Merkezi sinir sistemi (MSS): Beyin ve omurilikten oluşur.
- Çevresel sinir sistemi (ÇSS): Beyin ve omurilikten çıkan sinirlerden oluşur.
Merkezi Sinir Sistemi (MSS)
MSS, vücudumuzun en önemli kontrol merkezidir. Vücudumuzun dış ortamdan gelen uyarıları algılar, bu uyarıları yorumlar ve uygun tepkiler oluşturur. MSS, ayrıca vücudumuzun iç ortamını da düzenler.
MSS, iki ana bölümden oluşur:
- Beyin
- Omurilik
Beyin
Beyin, vücudumuzun en büyük ve en önemli organıdır. Beyin, başımızın içinde yer alır ve kafatası ile korunur. Beyin, yaklaşık 1,5 kg ağırlığındadır ve 100 milyardan fazla sinir hücresinden oluşur.
Beyin, vücudumuzun tüm faaliyetlerini kontrol eder. Beyin, düşünme, öğrenme, hafıza, duygu, hareket, görme, duyma, koklama, tat alma gibi faaliyetlerin merkezidir.
Beyin, dört ana bölümden oluşur:
- Ön beyin
- Orta beyin
- Uzak beyin
- Omurilik soğanı
Ön beyin, beynin en büyük kısmıdır. Ön beyin, beyin kabuğu (korteks) ve beyin sapından oluşur. Beyin kabuğu, beynin en dış kısmıdır ve düşünme, öğrenme, hafıza gibi bilinçli faaliyetlerin merkezidir. Beyin sapı, beynin orta kısmında yer alır ve vücudumuzun iç ortamını düzenlemekle görevlidir.
Orta beyin, görme ve işitme duyularının merkezidir.
Uzak beyin, beynin en alt kısmında yer alır. Uzak beyin, denge ve koordinasyon merkezidir.
Omurilik
Omurilik, beyin sapından başlayarak omurga kanalının içinde devam eder. Omurilik, vücudumuzun alt kısmından gelen uyarıları beyne iletir ve beyinden gelen uyarıları vücudumuzun alt kısmına iletir.
Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS)
ÇSS, beyin ve omurilikten çıkan sinirlerden oluşur. ÇSS, vücudumuzun dış ortam ile bağlantısını sağlar.
ÇSS, iki ana bölümden oluşur:
- Somatik sinir sistemi
- Vejetatif sinir sistemi
Somatik sinir sistemi, vücudumuzun istemli kaslarını kontrol eder. Somatik sinir sistemi, duyu organlarından gelen uyarıları beyne iletir ve beyinden gelen uyarıları istemli kaslara iletir.
Vejetatif sinir sistemi, vücudumuzun istemsiz kaslarını ve iç organlarını kontrol eder. Vejetatif sinir sistemi, iç organlarımızın çalışmasını düzenler.
Sinir Sisteminin Çalışması
Sinir sistemi, uyarıları elektriksel sinyaller şeklinde iletir. Sinir hücreleri, uyarıları elektriksel sinyaller şeklinde iletirler. Bu sinyaller, sinir hücrelerinin çekirdeğinden dendritlere doğru akar. Dendritlerden akmaya başlayan sinyaller, akson boyunca ilerler. Akson, sinir hücresinin uzantısıdır. Aksonun ucunda, diğer sinir hücreleriyle bağlantı kurabilen sinapslar bulunur. Sinapslarda, elektriksel sinyaller kimyasal sinyallere dönüştürülür. Kimyasal sinyaller, diğer sinir hücresine iletilerek uyarının iletilmesi sağlanır.
Sinir Sisteminin Hastalıkları
Sinir sistemi, birçok