11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Notları
1. Ünite: Edebiyat Akımları
Edebiyat Akımları
Edebiyat akımları, edebiyat anlayışı, biçim ve içerik bakımından benzer özellikleri olan yazar ve şairlerin oluşturduğu gruplardır. Edebiyat akımları, edebiyatın gelişiminde önemli bir rol oynarlar.
Edebiyat Akımların Ortak Özellikleri
- Aynı edebiyat anlayışını paylaşırlar.
- Aynı biçim ve içerik özelliklerine sahiptirler.
- Aynı dönemde ortaya çıkarlar.
Edebiyat Akımların Sınıflandırılması
Edebiyat akımları, ortaya çıkış tarihleri ve edebiyat anlayışlarına göre sınıflandırılabilir.
Tarihsel Sınıflandırma
Edebiyat akımları, ortaya çıkış tarihlerine göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
- Divan Edebiyatı (13. yüzyıl – 19. yüzyıl)
- Tanzimat Edebiyatı (19. yüzyıl – 20. yüzyıl başlarında)
- Servetifünun Edebiyatı (20. yüzyıl başlarında)
- Millî Edebiyat Akımı (20. yüzyıl başlarında)
- Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı (1923’ten günümüze)
Edebiyat Akımların Edebiyat Anlayışları
Edebiyat akımları, edebiyat anlayışlarına göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
- Klâsik Edebiyat
- Romantizm
- Realizm
- Natüralizm
- Sembolizm
- Fütürizm
- Sürrealizm
- Ekspresyonizm
- Dadaizm
- Sosyal Realizm
- Avangardizm
- Postmodernizm
Klâsik Edebiyat
Klâsik edebiyat, 17. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar Avrupa’da yaygın olan bir edebiyat akımıdır. Klâsik edebiyat, akıl ve mantık temeline dayanır. Sanat, toplum içindir anlayışına sahiptir. Bu akıma göre, sanat eseri, toplumu eğitmek ve onun ahlaki değerlerini yükseltmek için olmalıdır.
Klâsik edebiyatta, biçim ve içerik özellikleri önem taşır. Şiirde nazım şekilleri ve ölçüleri, düzyazıda ise dil ve üslup özenle seçilir. Klâsik edebiyat, akılcılığa ve rasyonalizme önem verir. Bu akımda, duygular ve hayal gücü ikinci plana itilir.
Klâsik edebiyatın temsilcileri arasında Fransız yazarlar Racine, Corneille, Moliere; İngiliz yazar William Shakespeare; İtalyan yazarlar Dante, Petrarca, Boccaccio; İspanyol yazar Cervantes sayılabilir.
Türk edebiyatındaki klâsik edebiyata örnekler:
- Şiir: Fuzuli, Baki, Nedim, Şeyh Galip
- Düzyazı: Dede Korkut Hikayeleri, Kutadgu Bilig, Divan-ı Lügati’t-Türk
Romantizm
Romantizm, 18. yüzyılın sonlarında Avrupa’da ortaya çıkan ve 19. yüzyılın büyük bir kısmını kapsayan bir edebiyat akımıdır. Romantizm, bireyselliğe ve duygusallığa önem verir. Sanat, sanat içindir anlayışına sahiptir. Bu akıma göre, sanat eseri, bireyin iç dünyasını ve duygularını ifade etmek için olmalıdır.
Romantik edebiyatta, hayal gücü ve coşku ön plandadır. Bu akımda, doğa, aşk, özgürlük, ölüm gibi konular sıklıkla işlenir. Romantik edebiyatta, biçim ve içerik özellikleri ikinci plana itilir.
Romantizmin temsilcileri arasında Fransız yazarlar Victor Hugo, Chateaubriand, Lamartine; İngiliz yazarlar William Wordsworth, Samuel Taylor Coleridge, Lord Byron; Alman yazar Johann Wolfgang von Goethe; Rus yazar Aleksandr Puşkin sayılabilir.
Türk edebiyatındaki romantizme örnekler:
- Şiir: Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Mithat Efendi, Tevfik Fikret
- Düzyazı: Şemseddin Sami, Ahmet Vefik Paşa, Samipaşazade Sezai, Abdülhak Hamit Tarhan
Realizm
Realizm, 19. yüzyılın orta