4A Tazminat Hesaplama
4A, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) 4/a kapsamındaki sigortalılarını ifade eder. Bu kapsamda yer alan sigortalılar, kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel sektör işyerlerinde hizmet akdiyle çalışan sigortalılardır.
4A kapsamındaki sigortalıların işten ayrılması halinde kıdem ve ihbar tazminatı alma hakları vardır. Kıdem tazminatı, çalışanın işyerinde çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücretine tekabül eden bir tazminattır. İhbar tazminatı ise, çalışanın işverene önceden haber vermeden işten ayrılması halinde, işverenin uğradığı zararı karşılamak için ödenen bir tazminattır.
Kıdem Tazminatı Hesaplaması
Kıdem tazminatı hesaplanırken aşağıdaki formül kullanılır:
Kıdem tazminatı = Çalışılan gün sayısı * Ortalama brüt ücret
Çalışılan gün sayısı, çalışanın işyerinde çalıştığı sürenin gün olarak ifadesidir. Bu süre, işe giriş tarihinden işten çıkış tarihine kadar geçen süredir.
Ortalama brüt ücret, çalışanın işyerinde çalıştığı süre boyunca aldığı brüt ücretlerin ortalamasıdır. Bu ücretin hesaplanmasında, fazla mesai ücretleri, ikramiyeler ve primler gibi yan kazançlar da dikkate alınır.
Kıdem tazminatının tavanı, yasada belirlenen bir sınırdır. 2023 yılı için kıdem tazminatı tavanı 23.489,83 TL’dir. Yani, bir çalışanın kıdem tazminatı tutarı, bu tutardan fazla olamaz.
Örnek
Bir çalışan, 10 yıl 3 ay boyunca bir işyerinde çalışmış olsun. Bu çalışanın en son aldığı brüt ücret 5.000 TL olsun. Bu durumda çalışanın kıdem tazminatı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Kıdem tazminatı = 39 ay * 5.000 TL = 195.000 TL
İhbar Tazminatı Hesaplaması
İhbar tazminatı hesaplanırken aşağıdaki formül kullanılır:
İhbar tazminatı = Çalışılan süre * Ortalama brüt ücret / 30
Çalışılan süre, çalışanın işverene önceden haber vermeden işten ayrılması halinde, işverenin uğradığı zararı karşılamak için ödenen tazminattır. Bu süre, işverenin bildirim süresine göre belirlenir.
Ortalama brüt ücret, çalışanın işyerinde çalıştığı süre boyunca aldığı brüt ücretlerin ortalamasıdır. Bu ücretin hesaplanmasında, fazla mesai ücretleri, ikramiyeler ve primler gibi yan kazançlar da dikkate alınır.
İhbar tazminatının tavanı, yasada belirlenen bir sınırdır. 2023 yılı için ihbar tazminatı tavanı 10.848,62 TL’dir. Yani, bir çalışanın ihbar tazminatı tutarı, bu tutardan fazla olamaz.
Örnek
Bir çalışan, 10 yıl 3 ay boyunca bir işyerinde çalışmış olsun. Bu çalışanın en son aldığı brüt ücret 5.000 TL olsun. Bu durumda çalışanın ihbar tazminatı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
İhbar tazminatı = 10.5 ay * 5.000 TL / 30 = 175.000 TL
Tazminat Hesaplama Araçları
Tazminat hesaplaması için internette birçok ücretsiz araç bulunmaktadır. Bu araçlar, yukarıdaki formüllere göre tazminat hesaplama işlemini otomatik olarak gerçekleştirir.
Tazminat Haklarını Koruma
Tazminat hakkı, çalışanların en önemli haklarından biridir. Bu nedenle, çalışanların tazminat haklarını korumaları önemlidir. Tazminat hakkının korunması için aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir:
- İşyerinde iş sözleşmesi imzalanırken, iş sözleşmesinde kıdem ve ihbar tazminatı hakkının açıkça belirtilmesi gerekir.
- İş sözleşmesi feshedilirken, işverene önceden haber verilmesi gerekir. İşverene haber verilmeden işten ayrılılması halinde, ihbar tazminatı hakkı kaybedilebilir.
- İşveren tarafından işten çıkarılma halinde