7. Sınıf Fen Bilimleri 4. Ünite: Madde ve Karışımlar
Maddelerin Tanecikli Yapısı
Madde, hacmi ve kütlesi olan varlıklardır. Maddeler farklı şekillerde bulunabilirler. Katı, sıvı ve gaz halinde olabilirler. Maddelerin farklı şekillerde bulunmasının nedeni, yapılarının farklı olmasıdır.
Maddelerin yapısını oluşturan en küçük parçacıklar atomlardır. Atomlar, kütleleri ve boyutları çok küçük olan taneciklerdir. Atomlar, kendi başlarına var olamaz ve başka atomlarla birleşerek bileşikler oluştururlar.
Maddelerin tanecikli yapısı, aşağıdaki gözlemlerle desteklenir:
- Maddeler, kesildiğinde veya ezildiğinde daha küçük parçalara ayrılabilir. Bu parçalar, tekrar birleştirilerek eski haline getirilebilir.
- Maddeler, ısıtıldığında veya soğutulduğunda genişler veya büzülür. Bu değişimler, maddeyi oluşturan taneciklerin hareketlerinde meydana gelen değişikliklerden kaynaklanır.
- Maddeler, birbirleriyle karıştırılarak karışımlar oluşturabilir. Karışımlar, bileşenlerini ayırmak için fiziksel yöntemler kullanılabilir.
Atom Modelleri
Atomların yapısı hakkındaki bilgilerimiz, yüzyıllar boyunca yapılan araştırmalar sonucunda elde edilmiştir. Atomların yapısı hakkındaki ilk bilgilere, Antik Yunan filozofu Democritus tarafından ulaşılmıştır. Democritus, atomların bölünemez olduğunu ve maddenin en küçük yapı taşları olduğunu ileri sürmüştür.
Atomların yapısı hakkındaki modern bilgilere, 20. yüzyılın başlarında ulaşılmıştır. Atomların yapısını anlamamıza katkıda bulunan bilim insanları arasında John Dalton, J.J. Thomson, Ernest Rutherford ve Niels Bohr sayılabilir.
John Dalton Atom Modeli
John Dalton, 1808 yılında ortaya attığı atom modelinde, atomların bölünemez ve homojen olduğunu ileri sürmüştür. Dalton’a göre, tüm atomlar aynı büyüklükte ve aynı kütleye sahiptir.
J.J. Thomson Atom Modeli
J.J. Thomson, 1897 yılında yaptığı çalışmalar sonucunda, atomların merkezinde pozitif yüklü bir çekirdek olduğunu ve çekirdek etrafında negatif yüklü elektronların bulunduğunu ortaya koymuştur. Thomson’a göre, atomlar bir nevi kek gibidir ve çekirdek kekin ortasında, elektronlar da kek parçaları gibi etrafında bulunur.
Ernest Rutherford Atom Modeli
Ernest Rutherford, 1911 yılında yaptığı çalışmalar sonucunda, atomların yapısı hakkında önemli bir keşfe imza atmıştır. Rutherford’un atom modeli, atomların merkezinde küçük ve yoğun bir çekirdek olduğunu, çekirdeğin etrafında ise elektronların bulunduğunu ileri sürer. Rutherford’a göre, atomların yapısı bir güneş sistemi gibidir ve çekirdek güneş gibi merkezi bir konumda bulunurken, elektronlar gezegenler gibi çekirdek etrafında dönerler.
Niels Bohr Atom Modeli
Niels Bohr, 1913 yılında ortaya attığı atom modelinde, elektronların çekirdek etrafında dairesel yörüngelerde döndüğünü ileri sürmüştür. Bohr’a göre, elektronlar yalnızca belirli enerji seviyelerinde bulunabilirler ve bu enerji seviyeleri arasında geçiş yaptıklarında, ışık yayarlar veya ışık soğururlar.
Atomların Özellikleri
Atomların özellikleri, atomun yapısındaki taneciklerin özelliklerine bağlıdır. Atomların özellikleri arasında şunlar sayılabilir:
- Kütle: Atomların kütlesi, atomun içindeki protonların, nötronların ve elektronların kütlelerinin toplamına eşittir.
- Yük: Atomların yükünü, atomun içindeki protonların ve elektronların yükleri belirler. Atomdaki proton sayısı elektron sayısına eşitse, atomun net yükü sıfırdır. Proton sayısı elektron sayısından fazlaysa, atomun net yükü pozitiftir. Proton sayısı elektron sayısından azsa, atomun net yükü negatiftir.
- Boyut: Atomların boyutu çok küçüktür. Atomların çapı, yaklaşık olarak 100 pikometreye (pm) eşittir.
- Yapı: Atomlar, proton, nötron ve elektronlardan oluşur. Protonlar, atomun çekirdeğinde bulunur ve pozitif yüklüdür. Nötronlar, atomun çekirdeğinde bulunur ve yüksüzdür. Elektronlar, atomun çekirdeğinin etrafında dairesel yörüngelerde döner ve negatif yüklüdür.
Karışımlar
Karışımlar, iki veya daha fazla maddenin bir araya gelmesiyle oluşan maddelerdir. Karışımlar, fiziksel yöntemlerle birbirinden ayrılabilirler.
Karışımlar,