8. Sınıf Fen Bilimleri Konu Anlatımı PDF İndir
1. Ünite: Mevsimler ve İklim
Mevsimlerin Oluşumu
Dünya, Güneş’in etrafında elips şeklinde bir yörüngede döner. Bu yörüngenin şekli ve Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi sonucunda mevsimler oluşur.
Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı, yörünge düzlemine göre değişmez. Ancak, Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı, yörünge düzleminde değişir. Bu değişime “eksen eğikliği” denir. Eksen eğikliği, Dünya’nın ekseninin yörünge düzlemine göre yaptığı eğikliktir. Eksen eğikliği, 23,5 derecedir.
Eksen eğikliği nedeniyle, Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı, yörünge boyunca değişir. Kış aylarında, Kuzey Yarımküre, Güneş’ten daha uzaktadır. Bu nedenle, Kuzey Yarımküre’de kış mevsimi yaşanır. Yaz aylarında ise, Kuzey Yarımküre, Güneş’e daha yakındır. Bu nedenle, Kuzey Yarımküre’de yaz mevsimi yaşanır.
İklim
Bir bölgenin uzun yıllar boyunca görülen hava olaylarına iklim denir. İklimi etkileyen faktörler şunlardır:
- Ekvator’a uzaklık
- Deniz seviyesinden yükseklik
- Dağlıklık
- Okyanus akıntıları
- Bitki örtüsü
İklim, canlıların yaşamını ve faaliyetlerini doğrudan etkiler. Örneğin, tropikal iklimde yaşayan canlılar, soğuk iklimde yaşayan canlılara göre daha aktiftir.
2. Ünite: DNA ve Genetik Kod
DNA ve Genetik Kod
Canlıların kalıtsal özelliklerini taşıyan moleküle DNA denir. DNA, hücre çekirdeğinde bulunur. DNA, nükleotidler adı verilen yapı birimlerinden oluşur.
Nükleotid, şeker, fosfat ve azotlu bazdan oluşur. Nükleotidler, birbirine fosfodiester bağı ile bağlanarak DNA zincirini oluşturur.
DNA, çift zincirli bir yapıya sahiptir. DNA zincirinin her bir zinciri, bir şeker-fosfat omurgasından ve azotlu bazlardan oluşur. Azotlu bazlar, çift zincirin iki farklı zincirinde karşılıklı olarak bulunur.
DNA’da dört farklı azotlu baz bulunur: adenin (A), timin (T), sitozin (C) ve guanin (G).
Adenin, timin ile, timin, adenin ile, sitozin, guanin ile ve guanin, sitozin ile eşleşir. Bu eşleşmeye “baz eşleşmesi” denir.
Genetik kod, DNA’daki genetik bilgilerin okunmasını sağlayan bir koddur. Genetik kod, 4 farklı azotlu bazdan oluşan tripletler (üçlü) ile ifade edilir. Her bir triplet, bir amino asidi kodlar.
Kalıtım
Canlıların kalıtsal özelliklerini, ebeveynlerinden çocuklarına aktarmalarına kalıtım denir. Kalıtım, DNA’daki genetik bilgiler sayesinde gerçekleşir.
Kalıtımda, ebeveynlerden çocuklara aktarılan genetik bilgiler, genler adı verilen yapı birimleri tarafından taşınır. Genler, DNA’nın küçük parçalarıdır.
Genler, birbirine yakın konumlarda bulunan nükleotid dizilerinden oluşur. Bu diziler, genlerin yapısını ve işlevini belirler.
Genlerin yapısındaki değişikliklere mutasyon denir. Mutasyonlar, canlıların kalıtsal özelliklerinde değişikliklere neden olabilir.
Modifikasyon
Canlıların çevresel faktörlerin etkisiyle kalıtsal özelliklerinde meydana gelen değişikliklere modifikasyon denir. Modifikasyonlar, kalıtsal değildir.
Modifikasyonlara örnek olarak, bronzlaşma, bitkilerin sulama sıklığına göre boylarında meydana gelen değişiklikler verilebilir.
Adaptasyon
Canlıların bulundukları ortama uyum sağlamalarına adaptasyon denir. Adaptasyonlar, kalıtsal ve çevresel faktörlerin etkisiyle gerçekleşebilir.
Adaptasyonlara örnek olarak, kutup ayısı gibi hayvanların kürklerinin kalın olması, çöl bitkilerinin yapraklarının küçük ve tüylü olması verilebilir.
3. Ünite: Basınç
Basınç
Birim yüzeye etki eden dik kuvvet