8. Sınıf Fen Bilimleri: Mevsimler ve İklim
Mevsimler
Mevsimler, Dünya’nın Güneş etrafında dönerken ekseninin eğik olması nedeniyle oluşur. Dünya’nın ekseni, Güneş’e dik değil, 23,5 derecelik bir açıyla eğiktir. Bu eğiklik nedeniyle, Dünya’nın farklı bölgelerine düşen Güneş ışınlarının açı ve şiddeti değişir.
Mevsimlerin oluşumunda etkili olan faktörler
- Dünya’nın eksen eğikliği: Dünya’nın ekseninin eğik olması, mevsimlerin oluşmasının en önemli nedenidir. Eksen eğikliği nedeniyle, Dünya’nın farklı bölgelerine düşen Güneş ışınlarının açı ve şiddeti değişir.
- Dünya’nın Güneş etrafında dönme süresi: Dünya, Güneş etrafında yaklaşık 365,25 günde bir döner. Bu dönme süresi, mevsimlerin oluşmasında etkili olan ikinci faktördür.
- Dünya’nın şekli: Dünya, tam bir küre değildir. Geoit şeklindedir. Geoit şekli de mevsimlerin oluşmasında etkili olan bir faktördür.
Mevsimlerin başlangıç tarihleri
Kuzey Yarım Küre’de mevsimlerin başlangıç tarihleri şunlardır:
- Yaz başlangıcı: 21 Haziran
- Sonbahar başlangıcı: 23 Eylül
- Kış başlangıcı: 21 Aralık
- İlkbahar başlangıcı: 21 Mart
Güney Yarım Küre’de mevsimlerin başlangıç tarihleri, Kuzey Yarım Küre’dekilerle tam tersidir.
Mevsimlerin özellikleri
- Yaz mevsimi: Yaz mevsiminde, Dünya’nın Kuzey Yarım Küresi Güneş’e daha yakındır. Bu nedenle, Güneş ışınları Kuzey Yarım Küre’ye daha dik gelir. Bu durum, Kuzey Yarım Küre’de gündüzlerin uzun, gecelerin kısa olmasına neden olur. Ayrıca, hava sıcaklığı da yaz mevsiminde daha yüksektir.
- Sonbahar mevsimi: Sonbahar mevsiminde, Dünya’nın ekseni eğiminin etkisiyle Güneş ışınları Kuzey Yarım Küre’ye daha eğik gelir. Bu durum, Kuzey Yarım Küre’de gündüzlerin kısalmasına ve gecelerin uzamasına neden olur. Ayrıca, hava sıcaklığı da sonbahar mevsiminde düşmeye başlar.
- Kış mevsimi: Kış mevsiminde, Dünya’nın Kuzey Yarım Küresi Güneş’ten en uzak noktadadır. Bu nedenle, Güneş ışınları Kuzey Yarım Küre’ye en eğik gelir. Bu durum, Kuzey Yarım Küre’de gündüzlerin en kısa, gecelerin en uzun olmasına neden olur. Ayrıca, hava sıcaklığı da kış mevsiminde en düşük seviyeye ulaşır.
- İlkbahar mevsimi: İlkbahar mevsiminde, Dünya’nın ekseni eğiminin etkisiyle Güneş ışınları Kuzey Yarım Küre’ye daha dik gelir. Bu durum, Kuzey Yarım Küre’de gündüzlerin uzamasına ve gecelerin kısalmasına neden olur. Ayrıca, hava sıcaklığı da ilkbahar mevsiminde yükselmeye başlar.
Mevsimlerin etkileri
Mevsimler, Dünya’nın iklimini ve doğadaki olayları etkiler. Örneğin, yaz mevsiminde hava sıcaklığının artması nedeniyle, bitkilerin büyümesi ve meyvelerin olgunlaşması hızlanır. Ayrıca, hayvanlar da yaz mevsiminde daha aktif olur. Kış mevsiminde ise hava sıcaklığının düşmesi nedeniyle, bitkilerin büyümesi ve meyvelerin olgunlaşması yavaşlar. Ayrıca, hayvanlar da kış mevsiminde daha az aktif olur.
İklim
İklim, bir yerde uzun yıllar boyunca görülen hava olayları ortalamasıdır. İklimi etkileyen faktörler şunlardır:
- Mevsimler: Mevsimler, iklimi etkileyen en önemli faktörlerden biridir.
- Enlem: Enlem, bir yerin Dünya’nın ekvatoruna olan uzaklığıdır. Enlem arttıkça, yerin aldığı Güneş ışınlarının miktarı azalır. Bu nedenle, yüksek enlemlerde görülen iklimler, düşük enlemlerde görülen iklimlerden daha soğuk olur.
- Dağlar: Dağlar, havanın hareketini engellediğinden, dağların arkasında kalan bölgelerde daha farklı iklimler görülür.
- Okyanuslar: Okyanuslar, havayı ısıtıp soğutmada etkilidir. Bu nedenle, ok