8. Sınıf Fen Bilimleri: DNA ve Genetik Kod
DNA’nın Yapısı
DNA, tüm canlı hücrelerin çekirdeğinde bulunan, kalıtsal bilgilerin depolandığı bir moleküldür. DNA’nın yapısı, iki sarmal halinde birbirine dolanmış iki zincirden oluşur. Bu zincirler, deoksiribonükleotit adı verilen birimlerden meydana gelir. Deoksiribonükleotit, bir şeker molekülü, bir fosfat molekülü ve bir azotlu bazdan oluşur. Azotlu bazlar ise dört farklı tiptedir: adenin (A), timin (T), guanin (G) ve sitozin (C).
DNA’nın iki zinciri, birbirine hidrojen bağları ile bağlanır. Azotlu bazlar arasında oluşan hidrojen bağları, A ile T arasında iki, G ile C arasında ise üç hidrojen bağıdır. Bu hidrojen bağları, DNA’nın sarmal yapısını oluşturur.
DNA’nın İşlevi
DNA, canlılarda kalıtsal bilgilerin depolanmasında görevlidir. DNA’daki bilgiler, proteinlerin sentezinde kullanılır. Proteinler, canlılarda yapı, işlev ve hareket gibi birçok görevi yerine getiren moleküllerdir.
DNA’daki bilgiler, genetik kod adı verilen bir sistem ile kodlanır. Genetik kod, 20 farklı amino asidi temsil eden 64 farklı üçlü nükleotit kombinasyonundan oluşur. Bu kombinasyonlardan her birine kodon adı verilir.
DNA’nın Eşlenmesi
Hücre bölünmesi sırasında, DNA molekülü kendini eşleyerek iki yeni DNA molekülüne ayrılır. Bu olaya DNA eşlenmesi adı verilir. DNA eşlenmesi sırasında, DNA’nın iki zinciri birbirinden ayrılır. Daha sonra, sitoplazmada serbest dolaşan deoksiribonükleotitler, DNA’nın açılan zincirlerine doğru gelir ve aralarında hidrojen bağları ile bağlanır. Bu şekilde, DNA’nın iki yeni zinciri oluşur.
Genetik Kodun Çözümlenmesi
Genetik kodun çözümlenmesi, 1960’lı yıllarda Francis Crick, James Watson ve Maurice Wilkins tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu bilim insanları, DNA’nın yapısını ve genetik kodun nasıl çalıştığını açıklamışlardır.
Genetik kodun çözümlenmesi, biyoloji alanında önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu sayede, proteinlerin sentezi ve kalıtsal özellikler hakkında önemli bilgiler elde edilmiştir.
Genetik Kodun Özellikleri
Genetik kod, aşağıdaki özelliklere sahiptir:
- Üçlüdür: Her bir amino asit, üç nükleotit kombinasyonu (kodon) ile kodlanır.
- Tek yönlüdür: Her bir kodon, yalnızca bir amino asiti temsil eder.
- Sığdırıcıdır: Bazı amino asitler, birden fazla kodon ile kodlanabilir.
- Çoğuldur: Bazı kodonlar, anlamsızdır ve herhangi bir amino asit sentezlemez.
Genetik Kodun Uygulamaları
Genetik kod, biyoloji alanında birçok alanda kullanılmaktadır. Bu uygulamalardan bazıları şunlardır:
- Genetik mühendisliği: Genetik kod, genetik mühendisliğinde DNA’nın yapısının ve işlevinin değiştirilmesinde kullanılır.
- Tıp: Genetik kod, tıpta genetik hastalıkların teşhis ve tedavisinde kullanılır.
- Tarım: Genetik kod, tarımda bitki ve hayvan genlerinin geliştirilmesinde kullanılır.
Genetik Kod Testi
1. DNA’nın yapısında bulunan azotlu bazlar kaç tanedir?
- 2
- 3
- 4
- 5
Cevap: 4
2. DNA’nın yapısında bulunan şeker molekülü hangisidir?
- Glukoz
- Fruktoz
- Deoksiriboz
- Riboz
Cevap: Deoksiriboz
3. DNA’nın yapısında bulunan fosfat molekülü hangi işlevi görür?
- DNA’nın yapısını oluşturur.
- DNA’nın sarmal yapısını oluşturur.
- DNA’nın iki zincirini birbirine bağlar.
- DNA’nın genetik bilgilerini taşır.
Cevap: DNA’nın iki zincirini birbirine bağlar.
4. DNA’nın iki zinciri arasındaki hidrojen bağlarının sayısı kaçtır?
- 2
- 3
- 4
- 5
Cevap: 2 (A ile T arasında) ve 3 (G ile C arasında)