8. Sınıf Mevsimler ve İklim
Mevsimlerin Oluşumu
Dünya, kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner. Bu dönme hareketi sonucunda, Dünya’nın her yerinde gündüz ve gece oluşur. Dünya aynı zamanda Güneş etrafında da elips şeklinde bir yörüngede döner. Bu yörüngedeki hareketi sonucunda, Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı ve Güneş ışınlarının Dünya’ya düşme açısı değişir.
Mevsimlerin oluşumu, Dünya’nın eksen eğikliği ve Güneş etrafında dönme hareketi ile birlikte gerçekleşir. Dünya’nın ekseni, Güneş etrafındaki dönme ekseni ile 23,5 derecelik bir açıyla eğiktir. Bu eğim, Dünya’nın farklı noktalarının Güneş ışınlarını farklı açılarda almasına neden olur.
Yaz mevsiminde, Kuzey Yarım Küre’nin Güneş’e bakan kısmı, Güneş ışınlarını daha dik bir açıyla alır. Bu nedenle, Kuzey Yarım Küre’de gündüzler uzun, geceler kısa olur. Bu durum, sıcaklıkların artmasına neden olur.
Kış mevsiminde ise, Kuzey Yarım Küre’nin Güneş’e bakan kısmı, Güneş ışınlarını daha eğik bir açıyla alır. Bu nedenle, Kuzey Yarım Küre’de gündüzler kısa, geceler uzun olur. Bu durum, sıcaklıkların düşmesine neden olur.
Güney Yarım Küre’de ise, mevsimler tam tersi bir şekilde gerçekleşir. Yaz mevsiminde, Güney Yarım Küre’nin Güneş’e bakan kısmı, Güneş ışınlarını daha dik bir açıyla alır. Bu nedenle, Güney Yarım Küre’de gündüzler uzun, geceler kısa olur. Bu durum, sıcaklıkların artmasına neden olur.
Kış mevsiminde ise, Güney Yarım Küre’nin Güneş’e bakan kısmı, Güneş ışınlarını daha eğik bir açıyla alır. Bu nedenle, Güney Yarım Küre’de gündüzler kısa, geceler uzun olur. Bu durum, sıcaklıkların düşmesine neden olur.
Ekinoks ve Dönüm Noktaları
Dünya’nın eksen eğikliği nedeniyle, yılda iki kez, Kuzey ve Güney Yarım Küre’nin Güneş’e bakan kısımları aynı açıyla Güneş ışınlarını alır. Bu tarihlere ekinoks adı verilir.
21 Mart ve 23 Eylül tarihleri ekinoksu temsil eder. 21 Mart tarihinde, Dünya’nın her yerinde gece ve gündüz süreleri birbirine eşittir. Bu tarihte, Kuzey ve Güney Yarım Küre’de aynı mevsimler yaşanır. 21 Mart tarihinde Kuzey Yarım Küre’de ilkbahar, Güney Yarım Küre’de sonbahar başlar.
21 Haziran ve 21 Aralık tarihleri ise dönüm noktaları olarak adlandırılır. Bu tarihlerde, Kuzey ve Güney Yarım Küre’nin Güneş’e bakan kısımları, Güneş ışınlarını en dik ve en eğik açılarla alır.
21 Haziran tarihinde, Kuzey Yarım Küre’nin Güneş’e bakan kısmı, Güneş ışınlarını en dik açıyla alır. Bu nedenle, Kuzey Yarım Küre’de gündüzler en uzun, geceler en kısa olur. Bu tarihte Kuzey Yarım Küre’de yaz, Güney Yarım Küre’de kış başlar.
21 Aralık tarihinde ise, Güney Yarım Küre’nin Güneş’e bakan kısmı, Güneş ışınlarını en dik açıyla alır. Bu nedenle, Güney Yarım Küre’de gündüzler en uzun, geceler en kısa olur. Bu tarihte Güney Yarım Küre’de yaz, Kuzey Yarım Küre’de kış başlar.
İklim
İklim, bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen hava olayları ortalamasıdır. İklimin oluşmasında, o bölgenin coğrafi konumu, yeryüzü şekilleri, deniz ve okyanusların etkisi gibi faktörler etkilidir.
İklimi etkileyen faktörler şunlardır:
- Coğrafi konum: Bir bölgenin enlem ve boylam dereceleri, o bölgenin iklimini doğrudan etkiler. Örneğin, Ekvator’a yakın bölgelerde yıl boyunca sıcak ve nemli bir iklim görülürken, kutuplara yakın bölgelerde yıl boyunca soğuk ve kurak bir iklim görülür.
- Yeryüzü şekilleri: Dağlar, ovalar, çöller gibi yeryüzü