Canlıların Ortak Özellikleri
Biyolojinin temel konularından biri olan canlıların ortak özellikleri, canlıları cansızlardan ayıran ve canlılığın devamını sağlayan özelliklerdir. Canlıların ortak özellikleri, aşağıdaki gibi sıralanabilir:
**1. ** HÜCRESEL YAPI
Canlıların en küçük yapı birimi hücredir. Bütün canlılar, bir veya daha fazla sayıda hücreden oluşur. Örneğin, bakteri, amip gibi canlılar tek hücreli canlılarken, bitki, hayvan gibi canlılar çok hücreli canlılar olarak sınıflandırılır.
[Image of Hücresel yapı]
**2. ** ORGANİK MADDELERDEN OLUŞUM
Canlılar, organik maddelerden oluşur. Organik maddeler, karbon, hidrojen, oksijen, azot, fosfor ve kükürt gibi elementlerden oluşan bileşiklerdir. Canlıların yapısında bulunan organik maddeler, karbonhidratlar, yağlar, proteinler, nükleik asitler ve vitaminler gibi bileşiklerdir.
**3. ** METABOLİZMA
Canlılar, yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bu enerjiyi, besin maddelerini kullanarak elde ederler. Canlıların besinleri kullanarak enerji elde etmelerine metabolizma denir. Metabolizma, yapım ve yıkım olmak üzere iki ana süreçten oluşur.
Yapım süreci, canlıların büyüme ve gelişmesini sağlayan süreçtir. Bu süreçte, besin maddeleri kullanılarak yeni hücreler ve dokular oluşur.
Yıkım süreci, canlıların yaşamsal faaliyetleri için gerekli olan enerjinin elde edilmesini sağlayan süreçtir. Bu süreçte, besin maddeleri parçalanarak enerji açığa çıkar.
**4. ** ÖZEL BİYOKİMYASAL REAKSİYONLAR
Canlılar, özel biyolojik reaksiyonlar gerçekleştirirler. Bu reaksiyonlar, canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürmesini sağlar. Örneğin, solunum, fotosentez, protein sentezi gibi reaksiyonlar, canlıların yaşamsal faaliyetleri için gereklidir.
**5. ** UYUM
Canlılar, yaşadıkları çevreye uyum sağlayarak yaşamlarını sürdürürler. Canlıların çevreye uyum sağlamalarına adaptasyon denir. Adaptasyonlar, kalıtsal ve çevresel faktörlerin etkisiyle gerçekleşir.
**6. ** ÜREME
Canlılar, kendilerine benzer bireyler meydana getirerek neslini devam ettirirler. Canlıların neslini devam ettirmesine üreme denir. Üreme, eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki şekilde gerçekleşir.
Eşeyli üreme, iki farklı bireyin birleşmesi sonucunda yeni bireylerin meydana gelmesidir. Eşeyli üreme, döllenme ve döl gelişimi olmak üzere iki aşamadan oluşur.
Eşeysiz üreme, tek bir bireyden yeni bireylerin meydana gelmesidir. Eşeysiz üreme, tomurcuklanma, sporlanma, rejenerasyon ve partenogenez gibi şekillerde gerçekleşebilir.
**7. ** Büyüme ve Gelişme
Canlılar, doğumdan sonra belirli bir süre boyunca büyür ve gelişirler. Büyüme, canlının kütle ve hacminde artıştır. Gelişme ise, canlının yapısında ve işlevlerinde meydana gelen değişimlerdir.
**8. ** Hareket
Canlılar, çevrelerinde yer değiştirme yeteneğine sahiptirler. Canlıların hareket etmelerine hareket denir. Hareket, canlıların beslenme, üreme, savunma ve çevreyi tanıma gibi faaliyetlerini gerçekleştirmeleri için gereklidir.
**9. ** Duyu Organları
Canlılar, çevrelerindeki uyaranları algılayabilmek için duyu organlarına sahiptirler. Duyu organları, canlıların çevrelerindeki değişiklikleri algılamasını ve buna göre tepkiler vermesini sağlar.
**10. ** Uyku
Canlılar, yaşamlarının belirli bir bölümünde uyurlar. Uyku, canlıların dinlenmesini ve enerji depolanmasını sağlar.
Canlıların Ortak Özellikleri ve Cansızlardan Farkları
Canlılar ile cansızlar arasındaki temel farklar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
| Özellik | Canlılar | Cansızlar |
|---|---|---|
| Yapı | Hücrelerden oluşur. | Hücre içermez. |
| Maddeler | Organik maddelerden oluşur. | İnorganik maddelerden oluşur. |
| Metabolizma | Metabolizma yapar. | Metabolizma yapmaz. |
| Özel biyolojik reaksiyonlar | Özel biyolojik reaksiyonlar gerçekleştirir. | Özel biyolojik reaksiyonlar gerçekleştir |