9. Sınıf Coğrafya Ders Notları
Doğa ve İnsan
Coğrafya, insan ile doğal çevre arasındaki etkileşimi inceleyen bir bilim dalıdır. Bu etkileşim, doğal çevrenin insan faaliyetlerini nasıl etkilediği ve insan faaliyetlerinin doğal çevreyi nasıl değiştirdiği şeklinde iki yönlüdür.
Doğal çevre, insan elinin emeği olmayan, doğal olarak oluşan her şeyi kapsar. Doğal çevrenin başlıca unsurları şunlardır:
- Yeryüzü şekilleri: Dağlar, ovalar, platolar, çöller, ırmaklar, göller, denizler vb.
- İklim: Sıcaklık, yağış, rüzgar vb.
- Bitki örtüsü: Ormanlar, çayırlar, stepler vb.
- Hayvan hayatı: Memeliler, kuşlar, sürüngenler, balıklar vb.
İnsan faaliyetleri, insanların doğal çevre üzerinde yaptığı değişiklikleri kapsar. İnsan faaliyetlerinin başlıca örnekleri şunlardır:
- Tarıma elverişli alanların oluşturulması
- Yol, köprü, baraj vb. yapıların inşa edilmesi
- Sanayi ve madencilik faaliyetleri
- Ormanların yok edilmesi
- Çevre kirliliği
Doğa ve insan arasındaki etkileşim, karşılıklı bir etkileşimdir. Doğal çevre, insan faaliyetlerini etkilerken, insan faaliyetleri de doğal çevreyi değiştirir. Bu etkileşim, bazen olumlu sonuçlar doğurabilirken, bazen de olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Doğa ve insan arasındaki etkileşimi olumlu yönde geliştirmek için, doğal çevrenin korunması ve sürdürülebilir kullanılması önemlidir. Bu amaçla, aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Ormanların korunması ve ağaçlandırma yapılması
- Çevre kirliliğinin önlenmesi
- Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması
- Sürdürülebilir tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yapılması
Coğrafyanın Tarihi Gelişimi
Coğrafya, dünyanın ve üzerinde yaşayan canlıların oluşumunu, yapısını ve özelliklerini inceleyen bir bilim dalıdır. Coğrafyanın tarihi gelişimi, Antik Çağ’a kadar uzanmaktadır.
Antik Çağ’da coğrafya, felsefe ve matematik ile yakından ilişkiliydi. Antik Yunan filozofları, dünyanın şekli, büyüklüğü ve konumu hakkında araştırmalar yapmışlardır. Antik Romalılar ise, yol yapımı ve haritacılık alanında önemli gelişmelere imza atmışlardır.
Orta Çağ’da coğrafya, Hristiyanlık dininin etkisi altında kaldı. Bu dönemde, coğrafya çalışmaları daha çok dini amaçlarla yapıldı.
Yeni Çağ’da coğrafya, bilimin gelişmesiyle birlikte daha sistematik bir şekilde yapılmaya başlandı. Bu dönemde, Kristof Kolomb’un Amerika’yı keşfi ve Vasco da Gama’nın Hindistan’a ulaşmasıyla birlikte coğrafi bilgilerimiz önemli ölçüde arttı.
19. yüzyılda coğrafya, bir bilim dalı olarak kabul edilmeye başlandı. Bu dönemde, coğrafyacılar, dünyanın farklı bölgelerini araştırmaya ve bu bölgelerin özelliklerini belirlemeye başladılar.
Günümüzde coğrafya, çok geniş bir bilim dalıdır. Coğrafyacılar, dünyanın fiziksel özelliklerini, iklimini, bitki örtüsünü, hayvan hayatını, insan faaliyetlerini ve bunların birbiriyle olan etkileşimini incelemektedirler.
Dünya’nın Günlük Hareketi ve Sonuçları
Dünya, kendi ekseni etrafında doğudan batıya doğru dönmektedir. Bu harekete günlük hareket denir. Dünya’nın günlük hareketinin başlıca sonuçları şunlardır:
- Gece ve gündüz oluşumu: Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi sonucunda, güneş ışınlarının Dünya’nın farklı bölgelerine farklı açılarla düşmesi sonucu gece ve gündüz oluşur.
- Doğu-batı yönünde rüzgarların oluşması: Dünya’nın günlük hareketi sonucunda, Coriolis etkisiyle doğu-batı yönünde rüzgarlar oluşur.
- Dalgalar ve akıntılar: Dünya’nın günlük hareketi sonucunda, okyanuslarda ve denizlerde dalgalar ve akıntılar oluşur.
Dünya’nın Yıllık Hareketi ve Sonuçları
Dünya, Güneş etrafında elips şeklinde bir yörünge üzerinde dönmektedir. Bu harekete yıllık hareket denir. Dünya’nın yıllık hareketinin başlıca sonuçları şunlardır:
- Mevsimlerin oluşumu: Dünya’nın yıllık