9. Sınıf Edebiyat Masal ve Fabl Konu Anlatımı
Masal
Tanımı
Masal, sözlü edebiyat geleneği içinde halkın anonim olarak oluşturduğu, dilden dile, kuşaktan kuşağa sürüp gelen, olağanüstü kişilerin başından geçen olağandışı olayları anlatan edebî türdür.
Özellikleri
- Anonimdir: Masalların yazarı belli değildir. Halk tarafından oluşturulmuş ve günümüze kadar gelmiştir.
- Sözlü edebiyat ürünüdür: Masallar, dilden dile aktarılarak günümüze kadar gelmiştir.
- Olağanüstü unsurlar içerir: Masallar, gerçekte yaşanması mümkün olmayan, olağanüstü olayları anlatır. Örneğin, masallarda hayvanlar konuşabilir, insanlar uçabilir, doğaüstü güçler görülebilir.
- Ders verme amacı güder: Masallar, genellikle bir ders vermek amacıyla anlatılır. Bu ders, genellikle atasözü veya özdeyiş yoluyla verilir. Örneğin, “yalancının mumu yatsıya kadar yanar” atasözü, yalan söylemenin kötü bir davranış olduğunu öğütler.
Çeşitleri
Masallar, çeşitli özelliklerine göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir.
Konularına göre masal çeşitleri:
- Hayvan masalları: Kahramanları hayvanlar olan masallar.
- Kahraman masalları: Kahramanları insanlar olan masallar.
- Mistik masallar: Olağanüstü varlıkların ve olayların yer aldığı masallar.
Anlatımına göre masal çeşitleri:
- Manzum masallar: Hece veya aruz ölçüsüyle yazılan masallar.
- Mensur masallar: Hece veya aruz ölçüsüyle yazılmayan masallar.
Dünyada ve Türkiye’de masal geleneği
Masal geleneği, dünyanın hemen her ülkesinde görülür. Dünyanın en eski masal kitaplarından biri, MÖ 1800’lü yıllarda Mısır’da yazılmış olan “Binbir Gece Masalları”dır. Türkiye’de de zengin bir masal geleneği vardır. Anadolu’da anlatılan masallar, genellikle hayvan masallarıdır.
Masalların işlevi
- Eğlendirici: Masallar, insanlara eğlenceli bir vakit geçirme imkânı sunar.
- Ders verici: Masallar, insanlara çeşitli dersler verir. Örneğin, doğruluk, yardımseverlik, sabır gibi evrensel değerler masallar aracılığıyla öğütlenir.
- Kültürel aktarıcı: Masallar, bir kültürden diğerine kültürel değerlerin aktarılmasına yardımcı olur.
Fabl
Tanımı
Fabl, kahramanları çoğunlukla hayvanlardan seçilen, ders verme amacı güden, genellikle manzum bir edebî türdür.
Özellikleri
- Kahramanları hayvanlardır: Fabllarda kahramanlar genellikle hayvanlardır. Ancak, insanlar da zaman zaman fabllarda yer alabilir.
- Ders verme amacı güder: Fabllar, genellikle bir ders vermek amacıyla anlatılır. Bu ders, genellikle bir atasözü veya özdeyiş yoluyla verilir.
- Kısa ve özdür: Fabllar, kısa ve özdür. Genellikle birkaç sayfadan oluşur.
Yapısı
Fabllar, genellikle üç bölümden oluşur:
- Örneklendirme: Fablın başında, genellikle bir örnekleme yapılır. Bu örnekleme, fablın konusunu ve olay örgüsünü belirlemeye yardımcı olur.
- Olay örgüsü: Fablın orta kısmında, kahramanlar arasında geçen olaylar anlatılır.
- Öğüt: Fablın sonunda, genellikle bir ders verilir. Bu ders, genellikle bir atasözü veya özdeyiş yoluyla verilir.
Çeşitleri
Fabllar, çeşitli özelliklerine göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir.
Konularına göre fabl çeşitleri:
- Ahlakî fabllar: İyilik, doğruluk, yardımseverlik gibi evrensel değerleri öğütleyen fabllar.
- Sosyal fabllar: Toplumsal sorunları eleştiren fabllar.
- Eleştirel fabllar: Bireyleri veya kurumları eleştiren fabllar.
Dünyada ve Türkiye’de fabl geleneği
Fabl geleneği, dünyanın hemen her ülkesinde görülür. Dünyanın en ünlü fabl yazarı, Aisopos’tur. Aisopos, MÖ 6. yüzyılda yaşamış bir Yunan atasözü yazarıdır.