9. Sınıf Edebiyat Şiir Konu Anlatımı
Şiir Nedir?
Şiir, dilin, anlamı, ses ve ritim ögelerini belli bir düzen içinde kullanarak bir duyguyu, düşünceyi kendine özgü bir duyuşla ifade etme sanatına denir. Başka bir tanım yapılırsa şiir, ritme ve imgeye dayanan, kendine özgü dili ve söyleyiş özelliğiyle, estetik etkilenmelerle yaratıcı bir söz sanatı.
Şiir, edebiyatın en temel unsurlarından biridir. İnsanların duygularını, düşüncelerini, hayallerini ve hayal kırıklıklarını ifade etmelerinde önemli bir rol oynar. Şiirler, farklı türlerde ve nazım biçimlerinde yazılabilir.
Şiirin Yapısı
Şiirin yapısını oluşturan unsurlar şunlardır:
- Nazım Birimi: Şiirin en küçük parçasına nazım birimi denir. Şiirler, hece ölçüsü ile yazılmışsa hece, aruz ölçüsü ile yazılmışsa aruz birimi ile kurulur.
- Nazım Biçimi: Şiirin şekil özelliklerini kapsayan unsurdur. Şiirler, nazım biçimlerine göre hece ölçüsü ile yazılmış şiirler ve aruz ölçüsü ile yazılmış şiirler olarak ikiye ayrılır.
- Nazım Türü: Şiirin içeriğini ve işlevini belirleyen unsurdur. Şiirler, nazım türlerine göre lirik, epik, satirik, didaktik, pastoral ve dramatik şiirler olarak ikiye ayrılır.
- Söyleyici: Şiiri söyleyen kişiye söyleyici denir. Şiirler, birinci kişi, ikinci kişi veya üçüncü kişi ağzından söylenebilir.
- Mahlas: Şairin şiirlerinde kullandığı takma adı mahlası denir.
- Tapşırma: Şairin şiirinde sevgilisine veya başkasına seslendiği kişiye tapşırma denir.
Şiirin Ahenk Unsurları
Şiirin ahengini oluşturan unsurlar şunlardır:
- Vurgu: Hece ölçüsü ile yazılmış şiirlerde her hecenin açık veya kapalı olması, aruz ölçüsü ile yazılmış şiirlerde ise her hecenin uzun veya kısa olması vurguyu oluşturur.
- Tonlama: Şiirin okunuş şeklini belirleyen unsurdur. Şiirlerin ses tonunun yükselip alçalması, vurguların yapılması veya yapmaması, şiirin tonlamasını oluşturur.
- Ölçü: Hece ölçüsü ile yazılmış şiirlerde her dizenin hece sayısının eşit olması, aruz ölçüsü ile yazılmış şiirlerde ise her dizenin vezninin eşit olması ölçüyü oluşturur.
- Durak: Hece ölçüsü ile yazılmış şiirlerde her dizenin sonunda durak olması, aruz ölçüsü ile yazılmış şiirlerde ise bazı dizelerin sonunda durak olması durak unsurunu oluşturur.
- Kafiye: Aynı seslerin veya ses benzerliklerinin dize sonlarında tekrarlanması kafiyeyi oluşturur.
- Redif: Dize sonlarında aynı sözcük veya sözcük gruplarının tekrarlanması redifi oluşturur.
- Nakarat: Şiirin sonunda tekrarlanan dize veya dizeler nakarattır.
Şiir Türleri
Şiirler, içeriğini ve işlevini belirleyen unsurlara göre lirik, epik, satirik, didaktik, pastoral ve dramatik şiirler olarak ikiye ayrılır.
Lirik Şiir
Şairin kendi duygu ve düşüncelerini anlattığı şiirlerdir. Lirik şiirler, genellikle aşk, hasret, mutluluk, hüzün gibi duyguları ifade eder. Lirik şiirlerin en önemli özelliği, kişisel duygu ve düşüncelerin öne çıkmasıdır.
Epik Şiir
Gerçek veya hayalî bir olayı anlatan şiirlerdir. Epik şiirler, genellikle kahramanlık, savaş, sevgi gibi konuları işler. Epik şiirlerin en önemli özelliği, olay örgüsüne ve kahramanlara odaklanmasıdır.
Satiric Şiir
Toplumdaki yanlışları, aksaklıkları eleştiren şiirlerdir. Satiric şiirler, genellikle hiciv ve yergi gibi sanatsal araçlarla yazılırlar. Satiric şiirlerin en önemli özelliği, toplumsal eleştiriye odaklanmasıdır.
Didaktik Şiir
Bir düşünceyi, bir öğretiyi veya bir öğüdü anlatan şiirlerdir. Didaktik şiirler, genellikle eğitici ve öğretici bir amaç taşır. Didaktik şiirlerin en önemli özelliği, öğretici bir içeriğe sahip olmasıdır.
**Pastoral