9. Sınıf Fizik Hareket Konu Anlatımı
Fizik biliminin temel konularından biri olan hareket, bir cismin konumunun zamana göre değişimidir. Hareket, göreceli bir kavramdır. Bir cismin hareketli olup olmadığı, onu gözlemleyen referans noktasına göre değişebilir. Örneğin, bir otobüste oturan bir kişi için otobüs hareketsizdir, ancak otobüsü dışarıdan gözlemleyen bir kişi için otobüs hareket halindedir.
Hareketin incelenmesinde kullanılan temel kavramlar şunlardır:
- Pozisyonu: Bir cismin referans noktasına göre bulunduğu yerdir.
- Hız: Bir cismin konumunun zamana göre değişim hızı veya oranıdır.
- İvme: Bir cismin hızının zamana göre değişim hızı veya oranıdır.
Pozisyonu Belirleme Yöntemleri
Bir cismin pozisyonunu belirlemek için çeşitli yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemler, cismin boyutuna, şekline ve bulunduğu ortama göre değişiklik gösterebilir.
- Katı cisimler için: Katı cisimlerin pozisyonu, cismin bir noktasının referans noktasına göre konumu ile belirlenebilir. Örneğin, bir kitabın pozisyonu, kitabın üst kenarının bir masanın üst kenarına göre konumu ile belirlenebilir.
- Sıvılar için: Sıvıların pozisyonu, sıvının yüzeyinin referans noktasına göre konumu ile belirlenebilir. Örneğin, bir bardakta bulunan suyun pozisyonu, bardağın üst kenarına göre su yüzeyinin konumu ile belirlenebilir.
[Image of Sıvı pozisyonu] - Gazlar için: Gazların pozisyonu, gazın bulunduğu kabın duvarlarına göre konumu ile belirlenebilir. Örneğin, bir şişedeki gazın pozisyonu, şişenin duvarlarına göre gaz moleküllerinin konumu ile belirlenebilir.
[Image of Gaz pozisyonu]
Hızı Belirleme Yöntemleri
Bir cismin hızını belirlemek için çeşitli yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemler, cismin hareketinin türüne göre değişiklik gösterebilir.
- Düzgün doğrusal harekette hız: Düzgün doğrusal harekette, bir cismin hızı her zaman aynıdır. Bu durumda, hızı ölçmek için cismin konumu, belirli zaman aralıklarında ölçülür. Cismin konumundaki değişim, hızının bir ölçüsüdür.
[Image of Düzgün doğrusal harekette hız] - Değişken doğrusal harekette hız: Değişken doğrusal harekette, bir cismin hızı zamanla değişebilir. Bu durumda, hızı ölçmek için cismin konumu, çok küçük zaman aralıklarında ölçülür. Cismin konumundaki değişimin, bu zaman aralıklarının toplamına oranı, hızın bir ölçüsüdür.
[Image of Değişken doğrusal harekette hız] - Dönme hareketinde hız: Dönme hareketinde, bir cismin hızı, cismin merkeze olan uzaklığına bağlıdır. Cismin merkeze olan uzaklığı ne kadar büyükse, hızı da o kadar büyük olur. Dönme hareketinde hızı ölçmek için, cismin merkeze olan uzaklığı ve dönme periyodu ölçülür. Dönme periyodu, cismin bir tam tur atması için geçen süredir.
[Image of Dönme hareketinde hız]
İvmeyi Belirleme Yöntemleri
Bir cismin ivmesini belirlemek için çeşitli yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemler, cismin hareketinin türüne göre değişiklik gösterebilir.
- Düzgün doğrusal harekette ivme: Düzgün doğrusal harekette, bir cismin ivmesi her zaman aynıdır. Bu durumda, ivmeyi ölçmek için cismin hızı, belirli zaman aralıklarında ölçülür. Cismin hızındaki değişim, ivmesinin bir ölçüsüdür.
[Image of Düzgün doğrusal harekette ivme] - Değişken doğrusal harekette ivme: Değişken doğrusal harekette, bir cismin ivmesi zamanla değişebilir. Bu durumda, ivmeyi ölçmek için cismin hızı, çok küçük zaman aralıklarında ölçülür. Cismin hızındaki değişimin, bu zaman aralıklarının toplamına oranı, ivmenin bir ölçüsüdür.
[Image of Değişken doğrusal harekette ivme] - Dönme hareketinde ivme: Dönme hareketinde, bir cismin ivmesi, cismin merkeze olan uzaklığına ve dönme açısal hızına bağlıdır