9. Sınıf Fizik Kuvvet ve Hareket Konu Anlatımı
Kuvvet
Kuvvet, bir cismin hareketini değiştiren etkiye denir. Kuvvet, cismin hızını, yönünü veya şeklini değiştirebilir. Kuvvet, yönlü bir büyüklüktür ve bir vektörle gösterilir.
Kuvvetin birimi Newton (N)’dur. Bir Newton, bir kilogramlık bir cismi saniyede bir metre hızla hareket ettiren kuvvete eşittir.
Kuvvetler, temas halindeki cisimler arasında veya temassız olarak etki eden cisimler arasında oluşabilir.
Temas Halinde Etki Eden Kuvvetler
Temas halinde etki eden kuvvetler, bir cismin başka bir cisme dokunması sonucunda oluşur. Bu kuvvetler, sürtünme kuvveti, esneklik kuvveti ve kaldırma kuvvetidir.
Sürtünme Kuvveti
Sürtünme kuvveti, hareket halindeki cisimlerin hareketini yavaşlatan veya durduran bir kuvvettir. Sürtünme kuvveti, iki yüzeyin birbirine sürtünmesi sonucunda oluşur.
Sürtünme kuvveti, sürtünme katsayısı ve normal kuvvet ile orantılıdır.
Esneklik Kuvveti
Esneklik kuvveti, bir cismin şekil değiştirmesine karşı gösterdiği direnç kuvvetidir. Esneklik kuvveti, cismin elastikiyetinin bir göstergesidir.
Esneklik kuvveti, cismin şekil değiştirme miktarı ile orantılıdır.
Kaldırma Kuvveti
Kaldırma kuvveti, bir sıvı veya gaz tarafından cisimlere etki eden ve cisimlerin yukarı doğru hareket etmesini sağlayan bir kuvvettir. Kaldırma kuvveti, cismin hacmi ve yoğunluğu ile sıvının veya gazın yoğunluğu ile orantılıdır.
Temassız Olarak Etki Eden Kuvvetler
Temassız olarak etki eden kuvvetler, bir cismin başka bir cisme dokunmadan etki eden kuvvetlerdir. Bu kuvvetler, yer çekimi kuvveti, elektromanyetik kuvvet ve nükleer kuvvettir.
Yer Çekimi Kuvveti
Yer çekimi kuvveti, her iki cismi de birbirine doğru çeken bir kuvvettir. Yer çekimi kuvveti, cisimlerin kütleleri ile orantılıdır ve cisimler arasındaki uzaklığın karesiyle ters orantılıdır.
Elektromanyetik Kuvvet
Elektromanyetik kuvvet, elektrik yüklü cisimler arasında etki eden bir kuvvettir. Elektromanyetik kuvvet, iki yükün işaretlerinin aynı olması durumunda itici, farklı olması durumunda ise çekicidir.
Elektromanyetik kuvvet, elektrik yükünün büyüklüğü ve işareti ile cisimler arasındaki uzaklıkla orantılıdır.
Nükleer Kuvvet
Nükleer kuvvet, atom çekirdeğindeki protonları ve nötronları bir arada tutan bir kuvvettir. Nükleer kuvvet, çok güçlü bir kuvvettir.
Hareket
Hareket, bir cismin konumunun zamanla değişmesidir. Hareket, düzgün veya düzensiz olabilir.
Düzgün Hareket
Düzgün hareket, bir cismin hızı ve yönünün zamanla değişmediği harekettir. Düzgün hareket, ivmesi sıfır olan harekettir.
Düzgün Doğrusal Hareket
Düzgün doğrusal hareket, bir cismin düz bir doğru boyunca sabit hızla hareket ettiği harekettir. Düzgün doğrusal harekette, cismin hızı ve ivmesi her zaman aynıdır.
Düzgün Çembersel Hareket
Düzgün çembersel hareket, bir cismin sabit hızla bir çember boyunca hareket ettiği harekettir. Düzgün çembersel harekette, cismin hızı ve ivmesi her zaman aynı yöndedir.
Düzensiz Hareket
Düzensiz hareket, bir cismin hızı veya yönünün zamanla değiştiği harekettir. Düzensiz harekette, cismin hızı ve ivmesi sürekli değişmektedir.
Newton’un Hareket Yasaları
İngiliz bilim insanı Isaac Newton, hareketi açıklamak için üç yasa geliştirmiştir. Bu yasalar, klasik mekanikte temel yasalardır.
Newton’un Birinci Yasası
Newton’un birinci yasası, bir cisim, üzerine etki eden net kuvvet sıfır ise, sabit hızla hareket etmeye veya durmak üzere olan bir cismin sabit hızla hareket etmeye devam edeceğini belirtir