9. Sınıf Kimya Konu Anlatımı
Doğa ve Kimya
Kimya, maddenin yapısı, özellikleri ve değişimlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Doğada bulunan tüm maddeler kimyasal maddelerdir. Bu maddeler, atom ve molekül gibi daha küçük parçalardan oluşur.
Maddenin Tanımı ve Özellikleri
Madde, hacmi ve kütlesi olan her şeydir. Maddenin temel özellikleri şunlardır:
- Hacmi: Maddenin uzayda kapladığı yerdir.
- Kütlesi: Maddenin sahip olduğu ağırlıktır.
- Yoğunluk: Maddenin bir birim hacmindeki madde miktarıdır.
- Özgül ağırlık: Maddenin aynı hacimdeki suyun ağırlığına oranıdır.
- Erime noktası: Maddenin katı halden sıvı hale geçtiği sıcaklıktır.
- Kaynama noktası: Maddenin sıvı halden gaz hale geçtiği sıcaklıktır.
- Genleşme: Maddenin ısıtıldığında hacminin artması olayıdır.
- Büzülme: Maddenin soğutulduğunda hacminin azalması olayıdır.
Maddenin Halleri
Maddenin üç hali vardır: katı, sıvı ve gaz.
Katı hal: Maddeler katı haldeyken hacimleri ve şekilleri sabittir.
Sıvı hal: Maddeler sıvı haldeyken hacimleri sabit ancak şekilleri değişebilir.
Gaz hal: Maddeler gaz halindeyken hem hacimleri hem de şekilleri değişebilir.
Maddenin Tanecikli Yapısı
Maddenin en küçük yapı birimleri atom ve moleküllerdir. Atomlar, maddenin temel yapı taşlarıdır. Moleküller ise birden fazla atomun bir araya gelmesiyle oluşan yapılardır.
Atomlar
Atomlar, maddenin en küçük yapı taşlarıdır. Atomlar, çekirdek ve yörüngelerden oluşur. Çekirdek, atomun merkezinde yer alır ve proton ve nötronlardan oluşur. Yörüngeler, atomun etrafında dönen elektronlardan oluşur.
Moleküller
Moleküller, birden fazla atomun bir araya gelmesiyle oluşan yapılardır. Moleküller, tek atomlu veya çok atomlu olabilir. Tek atomlu moleküllere örnek olarak oksijen (O2) ve azot (N2) verilebilir. Çok atomlu moleküllere örnek olarak su (H2O), karbondioksit (CO2) ve şeker (C6H12O6) verilebilir.
Atomların ve Moleküllerin Bağlanmaları
Atomlar ve moleküller, birbirleriyle çeşitli bağlarla bağlanabilirler. Bu bağlar şunlardır:
- Kovalent bağ: İki atomun ortaklaşa paylaştığı elektronlardan oluşan bağdır.
- İyonik bağ: Bir atomun bir elektronunu diğer atoma vermesiyle oluşan bağdır.
- Metalik bağ: Metal atomlarının elektronlarını paylaşmasıyla oluşan bağdır.
Kimyasal Değişimler
Kimyasal değişimler, maddenin kimyasal yapısının değiştiği değişimlerdir. Kimyasal değişimlerde, maddenin atomları bir araya gelerek yeni maddeler oluşturabilir veya var olan maddeler parçalanarak farklı maddelere dönüşebilir.
Kimyasal Tepkimeler
Kimyasal değişimler, kimyasal tepkimeler yoluyla gerçekleşir. Kimyasal tepkimelerde, giren maddeler (reaktanlar) tepkime sonucunda yeni maddelere (ürünlere) dönüşür.
Kimyasal Tepkimelerin Özellikleri
Kimyasal tepkimelerin özellikleri şunlardır:
- Girilen maddeler ve ürünler farklıdır.
- Enerji değişimi olur.
- Ortamda değişiklik olur.
Kimyasal Tepkimelerin Çeşitleri
Kimyasal tepkimeler, farklı kriterlere göre sınıflandırılabilir. Bu kriterlerden bazıları şunlardır:
- Girilen maddelerin sayısına göre: Bir girenli, iki girenli, üç girenli vb.
- Ürünlerin sayısına göre: Bir ürünlü, iki ürünlü, üç ürünlü vb.
- Enerji değişimine göre: Enerji veren, enerji alan vb.
- Ortama göre: Yanma tepkimeleri, asit-baz tepkimeleri, redoks tepkimeleri vb.
Kimyasal Tepkimelerin Denge Kuralları
Kimyasal tepkimelerde, giren maddelerin ve ürünlerin miktarları belirli bir dengeye ulaşır. Bu dengeye kimyasal denge denir. Kimyasal dengeyi etkileyen faktörler