Fiilimsi Konu Anlatımı
Fiilimsi Nedir?
Fiillere getirilen ekler sonucunda fiilin anlamını yitirmeden veya kısmen yitirerek isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılan sözcüklere fiilimsi denir. Fiilimsiler, fiillerden türemiş olmakla birlikte fiilin tüm özelliklerini göstermezler. Örneğin, fiiller kip ve kişi eklerini alırlarken fiilimsiler bu ekleri alamazlar.
Fiilimsiler Üç Ana Gruba Ayrılır:
- İsim-Fiil (Ad Eylem): Fiil kök veya gövdelerine “-ma, -ış, -mak” eklerinden birinin gelmesiyle oluşan ve eylemin adı olan fiilimsi çeşidine isim-fiil denir.
- Sıfat-Fiil (Ad Sıfat): Fiil kök veya gövdelerine “-an, -ası, -en, -esi, -n, -ş, -asın, -esin, -sun, -sün, -duk, -dunuz, -dular, -dık, -dınız, -dular” eklerinden birinin gelmesiyle oluşan ve eylemin özelliğini bildiren fiilimsi çeşidine sıfat-fiil denir.
- Zarf-Fiil (Eylem Zarfı): Fiil kök veya gövdelerine “-arak, -erek, -ken, -ince, -ınca, -madan, -meden, -alı, -alı, -a, -a, -ıp, -ıp, -arak, -erek, -mış, -miş, -ecek, -ecek, -ası, -ası, -asın, -esin, -sun, -sün, -dığında, -dığında, -diğinde, -diğinde, -diğinde, -diği için, -diği için, -casına, -casına, -esi gibi eklerden birinin gelmesiyle oluşan ve eylemin zamanını, yerini, durumunu, şartını, nedenini, sonucunu bildiren fiilimsi çeşidine zarf-fiil denir.
İsim-Fiiller
İsim-fiiller, fiil kök veya gövdelerine “-ma, -ış, -mak” eklerinden birinin gelmesiyle oluşur. Bu ekler fiilin anlamını yitirmeden isim görevinde kullanılmasını sağlar.
İsim-Fiillerin Özellikleri
- Fiil kök veya gövdelerine “-ma, -ış, -mak” eklerinden birinin gelmesiyle oluşur.
- Fiilin anlamını yitirmeden isim görevinde kullanılır.
- Fiil kip ve kişi eklerini almaz.
- Olumsuzluk eki olan “ma, me” ekiyle olumsuz yapılabilir.
İsim-Fiillerin Cümledeki Görevleri
İsim-fiiller, cümlede isim görevinde kullanılır. İsim görevinde kullanılan fiilimsiler, cümlede aşağıdaki görevleri üstlenebilir:
- Nesne: “Yap-ma-yı sev-me-yi sev-di.”
- Yüklem: “Ders çalışmaktan zevk al-ma-sı beni şaşırttı.”
- Özellik sıfatı: “Gül-üş-ü güzel bir çocuk.”
- Aitlik sıfatı: “Yaz-ma-sı güzel bir kalem.”
- Zarf: “Yemekleri hızlıca pişir-me-ye çalışıyor.”
- Bağlantı sıfatı: “Yaz-ma-ya başlamadan önce plan yapmalısın.”
- Bağlantı zamiri: “Yaz-ma-sı için elinden geleni yapıyor.”
İsim-Fiil Örnekleri
- Yürü-me: Bu kelime, “yürümek” fiilinin “-ma” eki ile isim-fiil haline gelmiştir. Bu kelime, cümlede “nesne” görevinde kullanılmıştır.
- Yap-ma-yı sev-me: Bu kelimeler, “yapmak” fiilinin “-ma, -ış, -mak” ekleriyle isim-fiil haline gelmiştir. Bu kelimeler, cümlede “yüklem” görevinde kullanılmıştır.
- Gül-üş-ü güzel: Bu kelime, “gülmek” fiilinin “-üş” eki ile isim-fiil haline gelmiştir. Bu kelime, cümlede “özellik sıfatı” görevinde kullanılmıştır.
- Yaz-ma-sı güzel: Bu kelime, “yazmak” fiilinin “-ma