9. Sınıf Konu Anlatımı PDF
Canlılığın Temel Kavramları
Canlı, kendi kendini üretebilen, büyüyebilen, gelişebilen, çevresiyle etkileşime giren ve ölen varlıklardır. Canlılığın temel kavramlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Organizma: Kendi kendini üretebilen, büyüyebilen, gelişebilen, çevresiyle etkileşime giren ve ölen varlıklara organizma denir.
- Hücre: Canlıların yapı ve işlev birimidir.
- Büyüme: Canlıların kütle ve hacim olarak artmasıdır.
- Gelişme: Canlıların doğumdan itibaren geçirdikleri değişim ve dönüşümlerdir.
- Metabolizma: Canlıların yaşamlarını sürdürmek için gerçekleştirdikleri kimyasal olaylardır.
- Salgılama: Canlıların vücutlarında oluşan maddeleri dışarı atmalarıdır.
- Duyu organları: Canlıların çevreyi algılamasını sağlayan organlardır.
- Hareket organları: Canlıların bulundukları yerde veya bir yerden başka bir yere hareket etmelerini sağlayan organlardır.
- Solunum organları: Canlıların solunum yaparak oksijen almalarını ve karbondioksit vermelerini sağlayan organlardır.
- Sindirim organları: Canlıların besinleri sindirerek vücutlarına almalarını sağlayan organlardır.
- Üreme organları: Canlıların kendi türlerini devam ettirmelerini sağlayan organlardır.
Canlıların Ortak Özellikleri
Canlılar, bazı ortak özelliklere sahiptirler. Bu özellikler şunlardır:
- Organizma olmaları: Canlılar, kendi kendini üretebilen, büyüyebilen, gelişebilen, çevresiyle etkileşime giren ve ölen varlıklardır.
- Hücrelerden oluşmaları: Canlıların yapı ve işlev birimi hücredir.
- Metabolizma gerçekleştirmeleri: Canlılar, yaşamlarını sürdürmek için kimyasal olaylar gerçekleştirirler.
- Büyüme ve gelişme göstermeleri: Canlılar, doğumdan itibaren kütle ve hacim olarak artarlar ve çeşitli değişimler geçirirler.
- Duyu organlarına sahip olmaları: Canlılar, çevreyi algılamak için duyu organlarına sahiptirler.
- Hareket edebilmeleri: Canlılar, bulundukları yerde veya bir yerden başka bir yere hareket edebilirler.
- Solunum yapmaları: Canlılar, solunum yaparak oksijen alırlar ve karbondioksit verirler.
- Sindirim yapmaları: Canlılar, besinleri sindirerek vücutlarına alırlar.
- Üreme yapmaları: Canlılar, kendi türlerini devam ettirmek için üremek zorundadırlar.
Canlıların Temel Bileşenleri
Canlılar, inorganik ve organik maddelerden oluşur.
İnorganik maddeler: Canlıların yapısında bulunan, ancak canlılığın devamı için gerekli olmayan maddelerdir. İnorganik maddelere örnek olarak su, mineraller ve gazlar verilebilir.
Organik maddeler: Canlıların yapısında bulunan ve canlılığın devamı için gerekli olan maddelerdir. Organik maddelere örnek olarak karbonhidratlar, lipitler, proteinler ve nükleik asitler verilebilir.
Karbonhidratlar: Canlıların temel enerji kaynağı olan organik bileşiklerdir. Karbonhidratlara örnek olarak glikoz, nişasta ve selüloz verilebilir.
Lipitler: Canlıların yapısında bulunan, suyun geçmesini engelleyen organik bileşiklerdir. Lipitlere örnek olarak yağlar, yağ asitleri ve kolesterol verilebilir.
Proteinler: Canlıların yapısında bulunan, canlılığın temel yapı taşları olan organik bileşiklerdir. Proteinlere örnek olarak enzimler, hormonlar ve antikorlar verilebilir.
Nükleik asitler: Canlıların genetik bilgilerini taşıyan organik bileşiklerdir. Nükleik asitlere örnek olarak DNA ve RNA verilebilir.
Hücre
Canlıların yapı ve işlev birimi hücredir. Hücreler, canlılığın temel birimlerindendir.
Hücrenin temel kısımları
Hücrenin temel kısımları şunlardır:
- Hücre zarı: Hücreyi dış ortamdan ayıran, geçirgen bir yapıdır.
- Sitoplazma: Hücrenin içi boş kısmını dolduran, yarı akışkan bir yapıdır.
- Çekirdek: Hücrenin kontrol merkezidir.
Hücrenin görevleri
Hücrenin görevleri şunlardır:
- **Canlılığın temel işlevlerini gerçekleştirmek