Dolaşım Sistemi
Dolaşım sistemi, vücuttaki tüm hücrelere oksijen, besin ve diğer gerekli maddelerin taşınmasını ve atık maddelerin uzaklaştırılmasını sağlayan bir sistemdir. Bu sistem, kalbi, damarları ve kanı içerir.
Kalp
Dolaşım sisteminin merkezinde kalp bulunur. Kalp, vücuttaki kan dolaşımını sağlayan bir pompadır. Kalp, dört odacıktan oluşur: sağ atrium, sağ ventrikül, sol atrium ve sol ventrikül.
Sağ atrium, vücuttan gelen kanı toplar. Bu kan, sağ ventriküle geçer ve akciğerlere pompalanır. Akciğerlerde, kan oksijenle doyurulur ve karbondioksitten arındırılır. Oksijenlenmiş kan, sol atriuma geçer ve sol ventriküle pompalanır. Sol ventrikülden çıkan kan, tüm vücuda dağıtılır.
Damarlar
Damarlar, kanı kalpten vücuda ve vücuttan kalbe taşıyan tüplerdir. Damarlar, üç ana tipe ayrılır:
- Arterler: Kalben vücuda kan taşıyan damarlardır.
- Venler: Vücuttan kalbe kan taşıyan damarlardır.
- Kapillerler: Arterlerle venleri birbirine bağlayan ve kanın vücut dokularına ulaşmasını sağlayan damarlardır.
Arterler, kanın kalbin pompalama gücünden yararlanarak vücuda taşınmasını sağlar. Arterler, kaslardan oluştuğu için, kanın akışını kontrol edebilirler.
Venler, kanın vücuttan kalbe geri dönmesini sağlar. Venler, kaslardan daha az oluşur ve kanın akışını çok iyi kontrol edemezler.
Kapillerler, vücut dokularına kanın ulaşmasını sağlar. Kapillerler, çok küçük çaplı oldukları için, kanın dokularla madde alışverişi yapmasına olanak sağlar.
Kan
Kan, dolaşım sisteminin temel bileşenidir. Kan, plazma, alyuvar, akyuvar ve trombositlerden oluşur.
Plazma, kanın sıvı kısmıdır. Plazma, su, proteinler, mineraller ve diğer maddeleri içerir.
Alyuvarlar, kırmızı kan hücreleridir. Alyuvarlar, oksijen ve karbondioksitin taşınmasından sorumludur. Alyuvarlar, hemoglobin adı verilen bir protein içerir. Hemoglobin, oksijeni bağlar ve dokulara taşır.
Akyuvarlar, beyaz kan hücreleridir. Akyuvarlar, vücudu enfeksiyonlardan korur. Akyuvarlar, bakterileri, virüsleri ve diğer zararlı maddeleri yok eder.
Trombositler, kan pıhtısı oluşturan hücrelerdir. Trombositler, kanamaların durdurulmasında rol oynar.
Dolaşım Sisteminin Görevleri
Dolaşım sisteminin başlıca görevleri şunlardır:
- Oksijen ve besin maddelerinin hücrelere taşınması
- Atık maddelerin hücrelerden uzaklaştırılması
- Vücut sıcaklığının düzenlenmesi
- Hormonların taşınması
- Vücudun savunmasında rol oynamak
Dolaşım Sisteminin Bozuklukları
Dolaşım sisteminin bozuklukları, çeşitli hastalıklara yol açabilir. Dolaşım sisteminin bozukluklarına neden olan başlıca faktörler şunlardır:
- Ateroskleroz: Damarların iç yüzeyinde plakların birikmesi sonucu oluşan bir hastalıktır. Ateroskleroz, kalp krizi, felç ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Hipertansiyon: Kan basıncının normalden yüksek olması durumudur. Hipertansiyon, kalp hastalığı, felç ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Kalp yetmezliği: Kalbin kanı pompalama yeteneğinin azalması durumudur. Kalp yetmezliği, nefes darlığı, yorgunluk ve diğer belirtilere yol açabilir.
- Damar tıkanıklığı: Damarların tıkanması durumudur. Damar tıkanıklığı, kalp krizi, felç ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Damar genişlemesi: Damarların genişlemesi durumudur. Damar genişlemesi, kan basıncının düşmesine ve kanın akışının yavaşlamasına yol açabilir.
Dolaşım Sisteminin Sağlığı İçin Öneriler
Dolaşım sisteminin sağlığını korumak için aşağıdaki önerilere uyulması önemlidir:
- Sağlıklı beslenmek
- Düzenli egzersiz yapmak
- Sigara içmemek
- Alkol tüketimini sınırlamak