9. Sınıf Tarih Notları
Tarih ve Zaman
Tarih, insan topluluklarının geçmişteki sosyal, siyasi, ekonomik, kültürel ve dini etkinliklerini toplumlar arasındaki ilişkileri yer ve zaman belirterek, neden sonuç ilişkisi içinde bilimsel metotlara göre inceleyen sosyal bilimdir.
Tarihin tanımı, temel kavramları ve tarih biliminin amacı şu şekilde özetlenebilir:
- Tarih biliminin amacı: Geçmişte yaşanmış olayları, onların nedenlerini ve sonuçlarını araştırarak, insanlığın gelişimini ve değişimini anlamak ve gelecekte yaşanacak olayları tahmin etmeye yardımcı olmaktır.
- Tarihin temel kavramları:
- Tarihi olay: Geçmişte meydana gelen, toplumu tümüyle etkileyen ve etkisi uzun süren olaylara tarihi olay denir.
- Tarihi olgu: Benzer özellikler gösteren tarihi olayların bir bütün olarak değerlendirmesine tarihi olgu denir.
- Tarihsel kaynak: Tarih biliminin kullandığı, geçmiş hakkında bilgi veren belgelerdir. Tarihsel kaynaklar yazılı, sözlü ve kalıntılar olmak üzere üç gruba ayrılır.
- Yazılı kaynaklar: Tarihi olaylar hakkında bilgi veren yazılı belgelerdir. Bu belgeler arasında kitaplar, gazeteler, mektuplar, arşiv belgeleri, kanunlar, ferman gibi belgeler yer alır.
- Sözlü kaynaklar: Tarihi olaylar hakkında bilgi veren sözlü belgelerdir. Bu belgeler arasında destanlar, efsaneler, halk hikayeleri, şiirler gibi eserler yer alır.
- Kalıntılar: Tarihi olaylar hakkında bilgi veren maddi belgelerdir. Bu belgeler arasında arkeolojik eserler, sanat eserleri, yapılar, silahlar gibi belgeler yer alır.
Tarih Öncesi Dönemler
İnsanlık tarihi, tarih öncesi ve tarih sonrası dönemler olarak ikiye ayrılır. Tarih öncesi dönemler, yazının icadından önce yaşanan dönemlerdir. Tarih öncesi dönemler, taş çağı ve maden çağı olmak üzere iki ana döneme ayrılır.
Taş Çağı
Taş çağı, insanlığın ilk çağlarından biridir. Bu çağda insanlar avcılık, toplayıcılık ve göçebe yaşam tarzını sürdürmüşlerdir. Taş çağı, kendi içinde eski taş, orta taş ve yeni taş olmak üzere üç döneme ayrılır.
- Eski Taş Çağı: Bu çağda insanlar, basit taş aletlerle avcılık ve toplayıcılık yapmışlardır.
- Orta Taş Çağı: Bu çağda insanlar, daha gelişmiş taş aletlerle avcılık ve toplayıcılık yapmışlardır.
- Yeni Taş Çağı: Bu çağda insanlar, yerleşik düzene geçmiş ve tarım ve hayvancılıkla uğraşmaya başlamışlardır.
Maden Çağı
Maden çağı, insanların metalleri kullanmaya başladığı çağdır. Bu çağ, kendi içinde bakır, tunç ve demir olmak üzere üç döneme ayrılır.
- Bakır Çağı: Bu çağda insanlar, bakır madenini kullanmaya başlamışlardır.
- Tunç Çağı: Bu çağda insanlar, bakır ve kalaydan yapılan tunç madenini kullanmaya başlamışlardır.
- Demir Çağı: Bu çağda insanlar, demir madenini kullanmaya başlamışlardır.
Tarih Öncesi Dönemlerin Özellikleri
Tarih öncesi dönemlerin başlıca özellikleri şunlardır:
- Yazı kullanılmamıştır.
- İnsanlar avcılık, toplayıcılık ve göçebe yaşam tarzını sürdürmüşlerdir.
- Teknoloji gelişmemiştir.
- Toplumlar basit bir yapıya sahip olmuştur.
Tarih Öncesi Dönemlerin Önemi
Tarih öncesi dönemler, insanlığın gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Bu dönemler, insanlığın ilk yerleşimlerinin kurulduğu, tarım ve hayvancılığın başladığı, metallerin kullanılmaya başlandığı dönemlerdir. Tarih öncesi dönemleri bilmek, insanlığın gelişimini ve değişimini daha iyi anlamamızı sağlar.
Tarih Öncesi Dönemlerde Yaşayan Uygarlıklar
Tarih öncesi dönemlerde, dünyanın farklı yerlerinde birçok uygarlık kurulmuştur. Bu uygarlıkların başlıcaları şunlardır:
- Mesopotamya Uygarlığı: Mezopotamya, bugünkü Irak ve Suriye topraklarını kapsayan bir bölgedir. Mezopotamya uygarlığı, MÖ 4000 yıllarında başlamıştır. Bu uygarlık, yazının icadıyla, şehirlerin kurulmasıyla ve tarım ve hayvancılığın gelişmesiyle ön plana çıkmıştır.
- Mısır Uygarlığı: Mısı