12. Sınıf Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Ders Notları
1. Ünite: İki Küresel Savaş Arasındaki Dönem
1.1. I. Dünya Savaşı’nın Nedenleri ve Sonuçları
I. Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914’te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Sırbistan’a savaş ilan etmesi ile başlayan ve 11 Kasım 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması ile sona eren küresel bir savaştır.
Nedenler:
- Sömürgecilik yarışı: Sanayi Devrimi sonucunda, Avrupa devletleri arasındaki ekonomik rekabet artmış ve bu rekabet sömürgecilik yarışına dönüşmüştür. Bu durum, Avrupa devletleri arasında birtakım gerilimlere yol açmıştır.
- Milliyetçilik: 19. yüzyılda Avrupa’da yaygınlaşan milliyetçilik akımı, farklı etnik grupların kendi devletlerini kurma isteğini ortaya çıkarmıştır. Bu durum, Avrupa’da birtakım siyasi ve sosyal sorunlara yol açmıştır.
- Bloklaşma: Avrupa devletleri, kendi çıkarları doğrultusunda çeşitli ittifaklar kurmuştur. Bu ittifaklar, Avrupa’da birtakım dengesizliklere ve gerilimlere yol açmıştır.
- Özel nedenler:
- Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Bosna-Hersek’i ilhak etmesi
- Rusya’nın Panslavizm politikası
- Almanya’nın Weltpolitik politikası
Sonuçlar:
- Dünyadaki siyasi ve coğrafi yapıda önemli değişiklikler meydana geldi. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya İmparatorluğu yıkıldı. Bu devletlerin yerine yeni devletler kuruldu.
- Savaş sonucunda, Avrupa’da yeni bir denge sistemi oluştu. Bu sistem, Sovyet Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere iki büyük gücün liderliğinde kuruldu.
- Savaş, dünya ekonomisinde büyük bir yıkıma yol açtı. Savaş sonucunda, dünya ticareti önemli ölçüde azaldı.
- Savaş, dünya siyasetinde önemli bir dönüm noktası oldu. Savaş sonucunda, dünya, demokrasi ve faşizm olmak üzere iki farklı ideolojik kutuplaşmaya doğru yöneldi.
1.2. İki Savaş Arası Dönemde Türkiye
I. Dünya Savaşı’nın ardından, Osmanlı İmparatorluğu yıkıldı ve yerine Türkiye Cumhuriyeti kuruldu. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, yeni devletin bağımsızlığını ve çağdaşlaşmasını sağlamak için önemli adımlar attı.
Cumhuriyet’in İlanı (29 Ekim 1923)
Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak milli mücadeleyi başlattılar. Milli Mücadele sonucunda, 29 Ekim 1923’te Türkiye Cumhuriyeti ilan edildi.
İnkılaplar
Atatürk ve arkadaşları, Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş bir devlet olması için bir dizi inkılap gerçekleştirdiler. Bu inkılaplar, siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda önemli değişikliklere yol açtı.
- Siyasi alandaki inkılaplar:
- Saltanat kaldırıldı (1 Kasım 1922)
- Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
- Halifelik kaldırıldı (3 Mart 1924)
- Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924)
- Medeni Kanun (17 Şubat 1926)
- Şapka Kanunu (25 Kasım 1925)
- Takvim, saat ve ölçüler değiştirildi (1925-1931)
- Sosyal alandaki inkılaplar:
- Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı (5 Aralık 1934)
- Aile hukuku reformu yapıldı (1926)
- Çok eşlilik yasaklandı (1926)
- Kızların eğitime katılımı teşvik edildi
- Ekonomik alandaki inkılaplar:
- Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitimde birlik sağlandı
- Harf devrimi ile Arap alfabesi Latin alfabesi ile değiştirildi
- Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu kuruldu
- Laiklik ilkesi benimsendi
**İki Savaş Arası Dönem