7. Sınıf Fen Bilimleri 5. Ünite: Işığın Madde ile Etkileşimi
Giriş
Işık, elektromanyetik dalgalardan biridir. Elektromanyetik dalgalar, elektrik ve manyetik alanlardan oluşan dalgalardır. Işığın en önemli özelliği, görmemizi sağlamasıdır. Işık, cisimler tarafından yansıtılır, kırılır ve soğurulur. Işığın madde ile etkileşimi, hayatımızı birçok yönden etkiler. Örneğin, ışık sayesinde cisimleri görebilir, televizyon izleyebilir, kitap okuyabilir ve araba kullanabiliriz.
Işığın Madde ile Etkileşimi Türleri
Işığın madde ile etkileşimi, üç şekilde gerçekleşir:
- Yansıma: Işık, bir yüzeye çarptığında, yüzeyden geri dönmesine yansıma denir. Yansıma, ışığın madde ile etkileşiminin en yaygın şeklidir.
- Kırılma: Işık, bir ortamdan diğerine geçerken, doğrultusunu değiştirmesine kırılma denir. Kırılma, ışığın hızındaki değişimden kaynaklanır.
- Soğurulma: Işık, bir madde tarafından tamamen emilmesine soğurulma denir. Soğurulma, ışığın madde ile etkileşiminin bir başka yaygın şeklidir.
Yansıma
Yansıma, ışığın bir yüzeye çarptığında, yüzeyden geri dönmesine denir. Yansıma, ışığın madde ile etkileşiminin en yaygın şeklidir.
Yansıma olayında, ışığın çarptığı yüzeye normal adı verilen bir çizgi çizilir. Işık ışınının normalle yaptığı açıya gelme açısı, yansıyan ışık ışınının normalle yaptığı açıya yansıma açısı denir.
Yansıma olayında, gelme açısı ile yansıma açısı her zaman birbirine eşittir. Bu duruma gelme açısı-yansıma açısı bağıntısı denir.
Gelme açısı-yansıma açısı bağıntısı:
Gelme açısı = Yansıma açısıYansıma türleri
Yansıma, üç farklı şekilde gerçekleşebilir:
- Düzlem aynadan yansıma: Işık, düzlem bir aynaya çarptığında, düzlemsel bir şekilde yansır. Bu yansıma şekline düzlem aynadan yansıma denir.
- Küresel aynadan yansıma: Işık, küresel bir aynaya çarptığında, küresel bir şekilde yansır. Bu yansıma şekline küresel aynadan yansıma denir.
- Dağınık yansıma: Işık, düzensiz bir yüzeye çarptığında, her yöne yansır. Bu yansıma şekline dağınık yansıma denir.
Düzlem aynadan yansıma
Düzlem aynadan yansıma, ışığın en yaygın yansıma şeklidir. Düzlem aynadan yansıma olayında, ışık ışını aynaya çarptıktan sonra, aynaya dik olan çizgiyle aynı doğrultuda yansır.
Küresel aynadan yansıma
Küresel aynadan yansıma, ışığın küresel bir yüzeye çarpması sonucu gerçekleşir. Küresel aynadan yansıma, iki şekilde gerçekleşir:
- Odak noktası odak uzaklığından küçük olan küresel aynadan yansıma: Bu durumda, yansıyan ışık ışınları, odak noktasında birleşir. Bu yansıma şekline odaklanmış yansıma denir.
- Odak noktası odak uzaklığından büyük olan küresel aynadan yansıma: Bu durumda, yansıyan ışık ışınları, odak noktasından uzaklaşır. Bu yansıma şekline odaklanmamış yansıma denir.
Dağınık yansıma
Dağınık yansıma, ışığın düzensiz bir yüzeye çarpması sonucu gerçekleşir. Dağınık yansıma, ışığın her yöne yansımasına neden olur.
Yansıma ile ilgili uygulamalar
Yansıma, günlük hayatımızda birçok alanda kullanılır. Örneğin, aynalarda, yollarda, televizyonlarda ve projektörlerde yansıma kullanılır.
Kırılma
Kırılma, ışığın bir ortamdan diğerine geçerken, doğrultusunu değiştirmesine denir. Kırılma, ışığın hızındaki değişimden kaynaklanır.
Kırılma oranı
Kırılma oranı, bir ortamdan diğerine geçerken ışığın hızındaki değişimi gösteren bir büyüklüktür. K