DNA ve Genetik Kod
DNA, tüm canlı hücrelerde bulunan ve kalıtsal bilgileri taşıyan bir moleküldür. DNA, hücrenin yönetici molekülüdür ve hücrenin tüm faaliyetlerini kontrol eder.
DNA’nın Yapısı
DNA, nükleotid adı verilen dört farklı yapı taşından oluşur. Nükleotidlerin her biri bir şeker, bir fosfat ve bir azotlu bazdan oluşur.
- Şeker: DNA’nın yapısını oluşturan şeker, deoksiribozdur.
- Fosfat: DNA’yı oluşturan fosfat, hücrenin enerji kaynağını oluşturur.
- Azonlu baz: DNA’yı oluşturan azotlu bazlar, adenin (A), timin (T), guanin (G) ve sitozin (C) olmak üzere dört tanedir.
DNA’nın yapısı, bir merdiveni andırır. Merdivenin her bir basamağı, bir nükleotidi temsil eder. Merdivenin iki yanı, nükleotitlerin şeker ve fosfat grupları tarafından oluşturulur. Basamaklar ise, nükleotitlerin azotlu bazları tarafından oluşturulur.
DNA’nın yapısındaki nükleotidlerin dizilişi, canlının kalıtsal özelliklerini belirler. Örneğin, bir kişinin göz rengi, saç rengi, boyu ve kilosu gibi özellikleri, DNA’nın yapısındaki nükleotidlerin dizilişi tarafından belirlenir.
DNA’nın İşlevleri
DNA’nın temel işlevi, kalıtsal bilgileri depolamaktır. DNA, hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyerek, yavru hücrelere aktarılır. Bu sayede, yavru hücreler de anne hücre ile aynı kalıtsal özelliklere sahip olur.
DNA’nın diğer işlevleri şunlardır:
- Hücrenin tüm faaliyetlerini kontrol etmek
- Protein sentezlemek
- DNA hasarlarını onarmak
Genetik Kod
DNA’daki nükleotidlerin dizilişi, proteinlerin yapısını belirler. DNA’daki her bir üç nükleotid dizisi, bir amino asidi kodlar. Bu üç nükleotid dizisine genetik kod adı verilir.
Genetik kod, 64 farklı kod içerir. Bu kodlardan her biri, bir amino asidi kodlar.
Proteinler, hücrenin yapı taşlarıdır. Proteinler, hücrenin tüm faaliyetlerinde görev alır. Örneğin, enzimler, proteinlerden oluşur. Enzimler, hücredeki kimyasal reaksiyonları katalize eder.
DNA’nın Eşlenmesi
Hücre bölünmesi sırasında, DNA kendini eşleyerek, yavru hücrelere aktarılır. DNA’nın eşlenmesi, iki ana aşamada gerçekleşir:
- DNA’nın açılması: DNA’nın iki zinciri, enzimler tarafından açılarak ayrılır.
- Yeni zincirlerin sentezi: Açılan zincirlerin karşısına, serbest dolaşan nükleotidler eklenerek, yeni zincirler sentezlenir.
DNA’nın eşlenmesi sırasında, her bir zincir, kendi karşısına komplementer bir zincir sentezler. Komplementer zincir, orijinal zincirde bulunan azotlu bazların karşısına gelen azotlu bazlardan oluşur.
Örneğin, bir zincirde A varsa, karşısına T gelir. G varsa, karşısına C gelir.
DNA’nın eşlenmesi, kalıtsal bilgilerin korunmasını sağlar.
DNA ve Genetik Kod Testi
1. DNA’nın yapısında hangi moleküller bulunur?
- Şeker, fosfat, azotlu baz
- Şeker, fosfat, amino asit
- Şeker, fosfat, enzim
2. DNA’nın yapısındaki nükleotidlerin dizilişi, canlının hangi özelliğini belirler?
- Göz rengi
- Saç rengi
- Boyu
- Kilosu
- Hepsi
3. DNA’nın temel işlevi nedir?
- Kalıtsal bilgileri depolamak
- Hücrenin tüm faaliyetlerini kontrol etmek
- Protein sentezlemek
- DNA hasarlarını onarmak
4. DNA’daki her bir üç nükleotid dizisine ne ad verilir?
- Genetik kod
- Amino asit
- Protein
- DNA
5. DNA’nın eşlenmesi sırasında, her bir zincir, kendi karşısına hangi zinciri sentezler?
- Komplementer zincir
- Amino asit zinciri
- Protein zinciri
Cevaplar:
1.