8. Sınıf Fiilimsiler
Fiilimsi Nedir?
Fiilimsi, fiilin ad, sıfat veya zarf görevinde kullanılan biçimleridir. Fiillerin çekimli halleri olan fiillerden farklı olarak, fiilimsiler tek başına yüklem olamazlar. Fiilimsiler, cümlede genellikle yüklemden önce gelirler.
Fiilimsilerin Çeşitleri
Fiilimsiler, üçe ayrılır:
- Sıfat-fiil (Ortaç): Fiil kök veya gövdelerine “-an, -en, -ası, -esi, -ansı, -ensı, -maz, -mez, -ar, -er, -asıl, -esil” eklerinin getirilmesiyle yapılır. Sıfat-fiiller, cümlede sıfat görevinde kullanılırlar.
- Zarf-fiil (Bileşik fiil): Fiil kök veya gövdelerine “-arak, -erek, -ken, -ince, -ınca, -madan, -meden, -alı, -eli, -mez, -mez, -arak, -erek, -dik, -dik, -dık, -dik, -muş, -muş, -müş, -müş, -ecek, -ecek, -ecek, -ecek” eklerinin getirilmesiyle yapılır. Zarf-fiiller, cümlede zarf görevinde kullanılırlar.
- Edat-fiil (Bağlaç-fiil): Fiil kök veya gövdelerine “-ki, -mek, -me” eklerinin getirilmesiyle yapılır. Edat-fiiller, cümlede edat görevinde kullanılırlar.
Sıfat-Fiiller (Ortaçlar)
Sıfat-fiiller, fiil kök veya gövdelerine “-an, -en, -ası, -esi, -ansı, -ensı, -maz, -mez, -ar, -er, -asıl, -esil” eklerinin getirilmesiyle yapılır. Sıfat-fiiller, cümlede sıfat görevinde kullanılırlar.
Sıfat-fiillerin Özellikleri
- Fiil kök veya gövdesine aldıkları eklerle fiil olma özelliklerini kaybederler.
- Cümlede sıfat görevinde kullanılırlar.
- İsimlerin önüne gelerek onların niteliğini bildirirler.
- Cümleye durum, zaman, yer, yön, miktar, nitelik gibi anlamlar katarlar.
Sıfat-fiillerin Türleri
Sıfat-fiiller, aldıkları eke göre üçe ayrılır:
- Gelecek zamanlı sıfat-fiiller: Fiil kök veya gövdesine “-acak, -ecek” eki getirilerek yapılırlar. Gelecek zamanlı sıfat-fiiller, cümlede yüklemden sonra gelerek öznenin yapacağı, yapacağı veya başına gelecek olan durumu bildirirler.
Örnek:
- Yarın gelecek olan adam kim acaba?
- Çocuklar gelecek hafta okula başlayacaklar.
- Şimdiki zamanlı sıfat-fiiller: Fiil kök veya gövdesine “-an, -en, -ası, -esi” eki getirilerek yapılırlar. Şimdiki zamanlı sıfat-fiiller, cümlede yüklemden sonra gelerek öznenin yaptığı, yaptığı veya başına gelen durumu bildirirler.
Örnek:
- Okuyan çocuk başarılı olur.
- Yazılan kitap çok güzel.
- Geçmiş zamanlı sıfat-fiiller: Fiil kök veya gövdesine “-mış, -miş, -muş, -muş” eki getirilerek yapılırlar. Geçmiş zamanlı sıfat-fiiller, cümlede yüklemden sonra gelerek öznenin yaptığı, yaptığı veya başına gelen durumu bildirirler.
Örnek:
- Okumuş çocuk başarılı olur.
- Yazılmış kitap çok güzel.
Zarf-Fiiller (Bileşik Fiiller)
Zarf-fiiller, fiil kök veya gövdelerine “-arak, -erek, -ken, -ince, -ınca, -madan, -meden, -alı, -eli, -mez, -mez, -arak, -erek, -dik, -dik, -dık, -dik, -miş, -miş, -miş, -miş, -ecek, -ecek, -ecek, -ecek” eklerinin getirilmesiyle yapılır. Zarf-fiiller, cümlede zarf görevinde kullanılırlar.
Zarf-fiillerin Özellikleri
- Fi