Bağlaçlar (Conjunctions)
Giriş
Bağlaçlar, cümleleri veya cümlecikleri birbirine bağlayan sözcüklerdir. Cümleler arasındaki anlam ilişkilerini belirtmeye yardımcı olurlar. Bağlaçlar, dilbilgisi açısından önemli bir yere sahiptirler. Cümlelerin anlamını ve akışını sağlamak için kullanılırlar.
Bağlaçların Sınıflandırılması
Bağlaçlar, yapılarına göre ve ifade ettikleri anlamlara göre sınıflandırılabilirler.
Yapılarına Göre Sınıflandırma
Bağlaçlar, yapılarına göre basit, bileşik ve türemiş olmak üzere üçe ayrılırlar.
Basit Bağlaçlar
Basit bağlaçlar, bir sözcükten oluşan bağlaçlardır. Örneğin, “ve”, “ama”, “ya da”, “eğer”, “ki”, “çünkü” gibi.
Bileşik Bağlaçlar
Bileşik bağlaçlar, iki veya daha fazla sözcükten oluşan bağlaçlardır. Örneğin, “oysa”, “ancak”, “her ne kadar”, “sonuç olarak”, “öyleyse” gibi.
Türemiş Bağlaçlar
Türemiş bağlaçlar, isim, sıfat, zarf gibi sözcüklerden türetilen bağlaçlardır. Örneğin, “nedense”, “nitekim”, “tabii ki”, “herhalde”, “sanırım” gibi.
İfade Ettikleri Anlamlara Göre Sınıflandırma
Bağlaçlar, ifade ettikleri anlamlara göre de sınıflandırılabilirler.
Cümleleri Bağlama Bakımından
Bağlaçlar, cümleleri bağlama bakımından iki ana gruba ayrılırlar:
- Eş görevli cümlecikleri bağlayan bağlaçlar: Bu bağlaçlar, eş görevli cümlecikleri birbirine bağlarlar. Örneğin, “ve”, “ama”, “ya da”, “fakat”, “ancak” gibi.
- Farklı görevli cümlecikleri bağlayan bağlaçlar: Bu bağlaçlar, farklı görevli cümlecikleri birbirine bağlarlar. Örneğin, “çünkü”, “ki”, “sonuç olarak”, “oysa”, “ancak” gibi.
Anlam İlişkilerini Belirtme Bakımından
Bağlaçlar, anlam ilişkilerini belirtme bakımından da çeşitli gruplara ayrılırlar.
- Eşitlik ve benzerlik bildiren bağlaçlar: “ve”, “de”, “hem… hem de”, “gibi”, “tıpkı” gibi.
- Karşıtlık bildiren bağlaçlar: “ama”, “fakat”, “ancak”, “oysa”, “yoksa” gibi.
- Şart bildiren bağlaçlar: “eğer”, “mümkünse”, “şartıyla”, “kadar ki” gibi.
- Sonuç bildiren bağlaçlar: “çünkü”, “dolayısıyla”, “sonunda”, “öyleyse” gibi.
- Zaman bildiren bağlaçlar: “önce”, “sonra”, “o zaman”, “bu arada” gibi.
- Nedensellik bildiren bağlaçlar: “çünkü”, “dolayısıyla”, “sonunda”, “öyleyse” gibi.
- Amaç bildiren bağlaçlar: “ki”, “böylece”, “amacıyla” gibi.
- Koşul bildiren bağlaçlar: “eğer”, “mümkünse”, “şartıyla”, “kadar ki” gibi.
- Tanım bildiren bağlaçlar: “yani”, “demek ki”, “o halde” gibi.
- Örnek bildiren bağlaçlar: “örneğin”, “misal olarak” gibi.
- Tanık bildiren bağlaçlar: “demiş ki”, “diyelim ki” gibi.
Bağlaçların Kullanımı
Bağlaçların doğru kullanımı, dilbilgisi açısından önemlidir. Bağlaçların doğru kullanılabilmesi için, ifade ettikleri anlamları iyi bilmek gerekir.
Bağlaçların kullanımında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:
- Bağlaçlar, cümlenin anlamını ve akışını bozmayacak şekilde kullanılmalıdır.
- Bağlaçlar, cümlenin yapısına uygun olarak kullanılmalıdır.
- Bağlaçlar, cümlede istenilen anlam ilişkisini kuracak şekilde kullanılmalıdır.
Bağlaçların Kullanım Örnekleri
Eş görevli cümlecikleri bağlayan bağlaçlar:
- Ve: “Ali ve Veli parka gittiler.”
- Ama: “Ali parka gitti