Isim Tamlamaları Pdf

İsim Tamlamaları

Türkçede en çok kullanılan kelime gruplarından biri isim tamlamalarıdır. İsim tamlamaları, iki veya daha çok ismin bir araya gelerek aralarında bir ilgi kurmasıyla oluşan kelime gruplarıdır. İsim tamlamaları, cümle içinde tek bir kelime gibi çekime girerler.

İsim Tamlamalarını Oluşturan Unsurlar

İsim tamlamalarını oluşturan iki unsur vardır:

• Tamlayan: Tamlananı belirten, onu açıklayan veya onunla ilgili bilgi veren isimdir.
• Tamlanan: Tamlayan tarafından belirtilen veya açıklanan isimdir.

İsim Tamlamalarında Tamlayan ve Tamlanan Arasındaki İlgi

İsim tamlamalarını oluşturan tamlayan ve tamlanan arasında bir ilgi vardır. Bu ilgi, tamlayan ile tamlanan arasında kurulan anlam ilişkisidir. İsim tamlamalarında en çok görülen ilgiler şunlardır:

• Mülkiyet: Tamlayan, tamlanana sahiplik ilişkisi kurar.
• İşaret: Tamlayan, tamlananı işaret eder.
• Türetme: Tamlayan, tamlananı türetme ilişkisi kurar.
• Özellik: Tamlayan, tamlanana özellik ilişkisi kurar.
• Çeşit: Tamlayan, tamlananı çeşit ilişkisi kurar.
• Amaç: Tamlayan, tamlananı amaç ilişkisi kurar.

İsim Tamlamalarını Sınıflandırma

İsim tamlamaları, tamlayan ve tamlanan arasındaki ilgiye göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:

• Mülkiyet tamlamaları: Tamlayan, tamlanana sahiplik ilişkisi kurar. Bu tamlamalarda tamlayan, iyelik eklerinden birini alır.

Çocuğun arabası
kalemim
evin kapısı

• İşaret tamlamaları: Tamlayan, tamlananı işaret eder. Bu tamlamalarda tamlayan, işaret sıfatları veya işaret zamirleri ile kurulur.

bu kitap
o masa
şu kalem

• Türetme tamlamaları: Tamlayan, tamlananı türetme ilişkisi kurar. Bu tamlamalarda tamlayan, tamlanana ek almış veya tamlanandan türemiş bir kelimedir.

ağaç kökü
taş duvar
sütlü kahve

• Özellik tamlamaları: Tamlayan, tamlanana özellik ilişkisi kurar. Bu tamlamalarda tamlayan, tamlanana sıfat veya zarf olarak bağlanır.

yeşil elma
uzun boylu adam
iyi öğrenci

• Çeşit tamlamaları: Tamlayan, tamlananı çeşit ilişkisi kurar. Bu tamlamalarda tamlayan, tamlanana “ne gibi, nasıl” sorularına cevap verir.

balık çeşitleri
giyim eşyaları
ev aletleri

• Amaç tamlamaları: Tamlayan, tamlananı amaç ilişkisi kurar. Bu tamlamalarda tamlayan, tamlanana “için, üzere” gibi bağlaçlarla bağlanır.

kitap okumak için
okula gitmek için
ev yapmak için

Takısız İsim Tamlamaları

İsim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan arasında bir ilgi varsa da bu ilgiyi belirten bir ek yoktur. Bu tür tamlamalara takısız isim tamlamaları denir.

mavi gökyüzü
yeşil çimen
sarı çiçek

İsim Tamlamalarının Cümledeki Yeri ve İşlevi

İsim tamlamaları, cümle içinde tek bir kelime gibi çekime girerler. Cümlede genellikle yüklemin öznesi, nesnesi, dolaylı tümleci veya zarf tümleci olarak kullanılırlar.

Örnek Cümleler

• Özne: [Çocuğun arabası yolda durdu.]
• Nesne: [Annem iyi bir öğretmendir.]
• Dolaylı Tümleç: [Kitabını arkadaşına verdi.]
• Zarf Tümleci: [Akşam yemeğine gideceğiz.]

İsim Tamlamalarının Özellikleri

• İsim tamlamaları, iki veya daha çok isimden oluşur.
• İsim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan arasında bir ilgi vardır.
• İsim tamlamaları, cümle içinde tek bir kelime gibi çekime girerler.
• İsim tamlamaları, cümlede genellikle yüklemin öznesi, nesnesi, dolaylı tümle