Yapısına Göre Cümleler
Cümleler, yapılarına göre basit, bileşik ve karmaşık olmak üzere üç ana gruba ayrılır.
Basit Cümleler
Basit cümleler, tek bir özne ve tek bir yüklemden oluşan cümlelerdir. Örneğin:
- Çocuk parkta oynuyor.
- Kedi fareyi kovalıyor.
- Kitap masanın üzerinde duruyor.
Bileşik Cümleler
Bileşik cümleler, iki veya daha fazla basit cümlenin birleştirilmesiyle oluşan cümlelerdir. Bileşik cümleler, iki veya daha fazla bağımsız cümleden oluşabilir veya bir bağımsız cümle ve bir veya daha fazla bağımlı cümleden oluşabilir. Bağımsız cümleler, kendi başlarına anlam ifade eden cümlelerdir. Bağımlı cümleler ise, kendi başlarına anlam ifade etmeyen ve bir bağımsız cümleye bağlı olarak anlam kazanan cümlelerdir.
Bileşik cümleler, bağlaçlarla birleştirilir. Bağlaçlar, cümleleri birbirine bağlayan ve cümleler arasındaki anlam ilişkisini gösteren kelimelerdir. En sık kullanılan bağlaçlar şunlardır:
- ve
- veya
- ama
- fakat
- çünkü
- eğer
- ki
Örneğin:
- Çocuk parkta oynuyor ve kedi fareyi kovalıyor. (bağımsız cümle + bağımsız cümle)
- Çocuk parkta oynuyor ama kedi fareyi kovalamıyor. (bağımsız cümle + bağımsız cümle)
- Çocuk parkta oynuyor çünkü hava güzel. (bağımsız cümle + bağımlı cümle)
- Eğer hava güzelse, çocuk parkta oynar. (bağımlı cümle + bağımsız cümle)
Karmaşık Cümleler
Karmaşık cümleler, bir bağımsız cümle ve bir veya daha fazla bağımlı cümleden oluşan cümlelerdir. Bağımlı cümleler, bağımsız cümleye bağlı olarak anlam kazanan cümlelerdir. Bağımlı cümleler, bağlaçlarla veya zamirlerle bağımsız cümleye bağlanır.
Karmaşık cümlelerde, bağımlı cümleler genellikle bağımsız cümleden önce gelir. Ancak, bazı durumlarda bağımlı cümle bağımsız cümleden sonra da gelebilir.
Örneğin:
- Çocuk parkta oynarken, kedi fareyi kovalıyordu. (bağımlı cümle + bağımsız cümle)
- Kedi fareyi kovalarken, çocuk parkta oynuyordu. (bağımsız cümle + bağımlı cümle)
- Çocuk parkta oynayan kedi, fareyi kovalıyordu. (bağımlı cümle + bağımsız cümle)
Yapısına Göre Cümleler Konusuyla İlgili Faydalı Siteler
- Türk Dil Kurumu
- Dil Derneği
- Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
- İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
- Ankara Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Yapısına Göre Cümleler Konusuyla İlgili İndirilebilir Dosyalar
- Yapısına Göre Cümleler Konulu Ders Notları
- Yapısına Göre Cümleler Konulu Test Soruları
- Yapısına Göre Cümleler Konulu Çalışma Kağıtları