Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, iş kanununda yer alan belirli koşulların gerçekleşmesi halinde işveren tarafından işçiye, işyerinde çalıştığı süre ile yani işçinin kıdemi ile orantılı olarak verilmesi gereken tazminattır. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde kazandığı kıdem hakkını korumak ve işten ayrılması durumunda işçiyi maddi olarak desteklemek amacıyla düzenlenmiştir.
Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları
Kıdem tazminatına hak kazanmak için işçinin aşağıdaki şartları sağlaması gerekir:
- İş Kanunu’na tabi bir işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir.
- İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın feshedilmesi veya işçinin haklı bir nedenle iş sözleşmesini feshetmesi gerekir.
- İşçinin emeklilik, malullük, ölüm gibi nedenlerle işyerinden ayrılması durumunda kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem Tazminatının Hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için bir aylık brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Kıdem tazminatının hesaplanmasında işçinin ek ücretleri, primleri, ikramiyeleri ve kıdem tazminatı gibi ödemeleri de dikkate alınır.
Kıdem tazminatının hesaplanmasına ilişkin formül şu şekildedir:
Kıdem tazminatı = (İşçinin brüt ücreti * Çalıştığı tam yıl sayısı)
Örneğin, bir işçinin brüt ücreti 10.000 TL ve işyerinde 5 yıl çalışmış olması halinde kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır:
Kıdem tazminatı = (10.000 TL * 5) = 50.000 TL
Kıdem Tazminatının Ödenmesi
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinden ayrıldığı tarihte ödenir. İşveren, kıdem tazminatı ödemesini işçinin talebi üzerine, işçinin banka hesabına veya posta yoluyla yapar.
Kıdem Tazminatının Tahsili
İşveren, kıdem tazminatı ödemesini yapmadığı takdirde işçi, kıdem tazminatının tahsili için yasal yollara başvurabilir. İşçi, kıdem tazminatının tahsili için öncelikle işverene ihtarname gönderebilir. İhtarnamenin tebliğinden itibaren işverenin 10 gün içinde ödeme yapmaması halinde işçi, icra takibi başlatabilir veya iş mahkemesinde dava açabilir.
Kıdem Tazminatı Davaları
Kıdem tazminatı davaları, işçinin işyerinden ayrıldığı tarihten itibaren 5 yıl içinde açılabilir. Dava, işçinin ikametgahının bulunduğu yer iş mahkemesinde açılır.
Kıdem Tazminatı Davalarının Sonuçları
İş mahkemesi, işçinin kıdem tazminatına hak kazandığını tespit etmesi halinde işvereni kıdem tazminatının ödenmesine hükmeder. İşveren, mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren 10 gün içinde ödeme yapmadığı takdirde, işçi, icra takibi başlatabilir.
Kıdem Tazminatının Vergilendirilmesi
Kıdem tazminatı, gelir vergisine tabidir. Kıdem tazminatının vergilendirilmesinde, işçinin işyerinde çalıştığı süre dikkate alınır. İşçinin işyerinde çalıştığı süre 10 yıldan fazla ise kıdem tazminatının tamamı vergiye tabidir. İşçinin işyerinde çalıştığı süre 10 yıldan az ise kıdem tazminatının 7.000 TL’si vergiden istisnadır.
Kıdem Tazminatının SGK Primi
Kıdem tazminatı, SGK primine tabi değildir.
Kıdem Tazminatının Sosyal Yardım Fonundan Ödenmesi
İşverenin, işçinin kıdem tazminatı ödemesini yapmaması halinde işçi, Sosyal Yardım Fonundan (SYDF) kıdem tazminatı alabilir. SYDF, işçinin işyerinde çalıştığı sürenin son 3 yılındaki prime esas kazançlarının toplamını dikkate alarak işçiye kıdem tazminatı ödemesi yapar.
Kıdem Tazminatının İş Hukuku Açısından Önemi
Kıdem tazminatı, iş hukukunun önemli bir kurumudur. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde kazandığı kıdem hakkını korumak ve işte