Özel Sektörde Tazminat Alma Şartları
Özel sektörde çalışan işçilerin, iş akitlerinin çeşitli nedenlerle sona ermesi halinde çeşitli tazminat hakları doğabilir. Bu tazminatlardan en önemlisi kıdem tazminatıdır. Kıdem tazminatı, işçinin işverene olan emeği ve sadakatinin karşılığı olarak ödenen bir tazminattır.
Kıdem tazminatı alma şartları
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işçinin öncelikle 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında işçi olarak kabul edilmesi gerekir. Bu kapsama giren işçiler şunlardır:
- Belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar
- Ev hizmetlerinde çalışanlar
- İşveren vekili olan işçiler
- İşveren adına ve hesabına bağımsız çalışanlar
- İşçi sendikaları ve konfederasyonlarının yöneticileri
Kıdem tazminatına hak kazanmak için işçinin aynı işverenin işyerinde en az bir yıl süreyle kesintisiz çalışması gerekir. İşçi, işverenin işyerinde bir yıldan daha az süre ile çalışmış ise kıdem tazminatı alması mümkün değildir.
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için iş sözleşmesinin de belirli süreli değil, belirsiz süreli olması gerekir. Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçilerin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için, iş sözleşmesinin sona ermesinin haklı bir nedene dayanması gerekir.
Kıdem tazminatının hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücreti tutarındadır. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil edilir.
Örneğin, bir işçi 5 yıl 6 ay çalışmışsa, kıdem tazminatı hesaplaması şu şekilde yapılır:
5 yıl x 30 gün x brüt ücret = 1500 gün x brüt ücret
6 ay x 30 gün x brüt ücret / 12 ay = 150 gün x brüt ücret
Toplam = 1650 gün x brüt ücret
Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin brüt ücretine esas alınan unsurlar dikkate alınır. Bu unsurlar şunlardır:
- Ücret
- İkramiye
- Prim
- Yan haklar
Kıdem tazminatı hangi hallerde ödenir?
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin aşağıdaki hallerde sona ermesi halinde ödenir:
- İşçinin emekliliği
- İşçinin ölümü
- İşverenin iflası
- İşyerinin kapanması
- İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshi
- İşverenin iş sözleşmesini haksız nedenle feshi
Kıdem tazminatı nasıl alınır?
Kıdem tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren 2 ay içinde işveren tarafından ödenir. İşverenin bu süre içinde kıdem tazminatını ödememesi halinde, işçi İŞKUR’a başvurabilir. İŞKUR, işçiye kıdem tazminatını ödeyerek işçinin alacağını işverenden tahsil eder.
Özel sektörde tazminat alma şartlarının istisnaları
Özel sektörde tazminat alma şartlarında bazı istisnalar da vardır. Bu istisnalardan bazıları şunlardır:
- İşçi, iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmişse, kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçi, iş sözleşmesini 14 günlük bildirim süresine uymadan feshetmişse, işverene bildirim süresinin karşılığı olan ücreti ödemek zorundadır.
- İşveren, işçiyi belirli bir süre için işe almışsa, işçinin iş sözleşmesi bu sürenin sonunda sona erdiğinde kıdem tazminatı ödenmez.
- İşveren, işçiyi 6 aydan az süreli bir iş için işe almışsa, işçinin iş sözleşmesi bu sürenin sonunda sona erdiğinde kıdem tazminatı ödenmez.
Sonuç olarak, özel sektörde çalışan işçilerin tazminat alma hakları İş Kanunu ile düzenlenmiştir. İşçilerin tazminat alma şartlarına dikkat etmesi ve bu haklarını koruması önemlidir.
Özel sektörde tazminat alma şartları ile ilgili öne çıkan noktalar:
- Kıdem tazminatın