Manevi Tazminat
Manevi tazminat, hukuka aykırı bir fiil nedeniyle kişinin manevi değerlerinin zarar görmesi halinde, bu zararın giderilmesi için ödenen bir tazminat türüdür. Manevi tazminat, maddi tazminata nazaran daha soyut bir kavramdır ve miktarı, haksız fiil nedeniyle kişinin uğradığı zararın niteliğine ve derecesine göre belirlenir.
Manevi Tazminatın Amacı
Manevi tazminatın amacı, haksız fiil nedeniyle kişinin uğradığı manevi zararı gidermektir. Bu zarar, kişinin duyduğu acı, elem, keder, üzüntü, utanç, korku, endişe gibi duygusal ve psikolojik etkileri kapsar. Manevi tazminat, kişinin bu duygusal ve psikolojik etkilerini gidermeye yardımcı olur.
Manevi Tazminatın Unsurları
Manevi tazminatın unsurları şunlardır:
- Hukuka aykırılık: Manevi tazminat talep edilebilmesi için, zarara neden olan fiilin hukuka aykırı olması gerekir. Hukuka aykırılık, hukuk düzenince yasaklanmış bir fiilin işlenmesidir.
- Kusur: Manevi tazminat talep edilebilmesi için, zarara neden olan fiilin kusurlu olması gerekir. Kusur, bir kimsenin, hukuka aykırı bir fiili gerçekleştirirken, bu fiilin hukuka aykırı olduğunu ve başkasına zarar vereceğini bilmesi veya bilmesi gerektiği anlamına gelir.
- Zarar: Manevi tazminat talep edilebilmesi için, zararın meydana gelmiş olması gerekir. Zarar, hukuka aykırı fiil nedeniyle kişinin manevi değerlerinin zarar görmesidir.
- İlliyet bağı: Manevi tazminat talep edilebilmesi için, zararın hukuka aykırı fiille arasında illiyet bağı olması gerekir. İlliyet bağı, hukuka aykırı fiilin doğrudan zarara neden olması anlamına gelir.
Manevi Tazminatın Türleri
Manevi tazminat, haksız fiilin niteliğine göre farklı türlere ayrılabilir. Bu türlerden bazıları şunlardır:
- Bedensel bütünlüğün zedelenmesi nedeniyle manevi tazminat: Kişinin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi, örneğin ölüm, yaralanma, sakatlanma gibi hallerde manevi tazminat talep edilebilir.
- Manevi şahsiyetin ihlali nedeniyle manevi tazminat: Kişinin manevi şahsiyetinin ihlali, örneğin kişilik haklarına saldırı, şeref ve haysiyetin zedelenmesi gibi hallerde manevi tazminat talep edilebilir.
- İtibar ve ticari itibarın zedelenmesi nedeniyle manevi tazminat: Kişinin itibarının veya ticari itibarının zedelenmesi, örneğin haksız rekabet, iftira, hakaret gibi hallerde manevi tazminat talep edilebilir.
Manevi Tazminatın Miktarı
Manevi tazminatın miktarı, haksız fiil nedeniyle kişinin uğradığı zararın niteliğine ve derecesine göre belirlenir. Manevi tazminat miktarı, hakim tarafından takdiren belirlenir. Hakim, tazminat miktarını belirlerken, zarar görenin kişilik haklarına yapılan saldırının ağırlığını, saldırının sonuçlarının şiddetini, zarar görenin sosyal ve ekonomik durumunu, zarar görenin duyduğu üzüntü ve elemi gibi hususları dikkate alır.
Manevi Tazminatın Dava Şartları
Manevi tazminat davası açabilmek için, aşağıdaki şartların bulunması gerekir:
- Hukuka aykırılık: Manevi tazminat davası açılacak fiilin hukuka aykırı olması gerekir.
- Kusur: Manevi tazminat davası açılacak fiilin kusurlu olması gerekir.
- Zarar: Manevi tazminat davası açılacak fiil nedeniyle zararın meydana gelmiş olması gerekir.
- İlliyet bağı: Manevi tazminat davası açılacak fiilin zararla arasında illiyet bağı olması gerekir.
- Tazminat isteminde bulunanın zarar gören olması: Manevi tazminat davası, zarar gören veya zarar görenin mirasçıları tarafından açılabilir.
Manevi Tazminatın Süresi
Manevi tazminat davası, zararın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü süredir. Hak düşürücü süre geçtikten sonra manevi tazminat davası açılamaz.
Manevi Tazminatın Ödenmesi
Manevi tazminat, nakden ödenir. Manevi tazminat, zarar görenin banka hesabına yatırılabilir veya zarar görene makbuz karşılığında teslim edilebilir.