Tazminat Alma Hakkı
Giriş
Tazminat, bir zararın karşılığı olarak verilen para veya diğer mallardır. İş hukukunda ise tazminat, iş sözleşmesinin sona ermesi ile işçinin uğradığı zararların karşılığı olarak işveren tarafından ödenen paradır. Tazminat, işçinin işverene olan güvenini kaybetmesi, işyerinde edindiği beceri ve deneyimlerini kaybetmesi, yeni bir iş bulmak için harcayacağı zaman ve para gibi zararları karşılamayı amaçlar.
Tazminat Türleri
İş hukukunda tazminat türleri şu şekildedir:
- Kıdem tazminatı: İşçi, işverenin işyerinde en az bir yıl çalışmışsa kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her yıl için brüt maaşının 30 günlük tutarı kadardır.
- İhbar tazminatı: İş sözleşmesi, bildirim süresine uyulmaksızın feshedilirse, işçiye bildirim süresi kadar ihbar tazminatı ödenir. İhbar tazminatı, işçinin brüt maaşının bildirim süresine oranla çarpımı ile hesaplanır.
- Yıllık izin tazminatı: İşçi, yıllık izin hakkını kullanamadan iş sözleşmesi feshedilirse, kullanılmayan yıllık izin süreleri için işçiye yıllık izin tazminatı ödenir. Yıllık izin tazminatı, işçinin brüt maaşının yıllık izin süresine oranla çarpımı ile hesaplanır.
- Haklı fesih tazminatı: İşçi, işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle iş sözleşmesini haklı nedenle feshederse, işverene haklı fesih tazminatı ödemek zorundadır. Haklı fesih tazminatı, işçinin brüt maaşının 4 aya kadar olan kısmıdır.
- Diğer tazminatlar: İş Kanunu’nda düzenlenmeyen ancak toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesi ile öngörülen diğer tazminat türleri de olabilir. Örneğin, iş sözleşmesinin işverenin kusuru nedeniyle feshedilmesi halinde işçiye ödenecek tazminat, işverenin işçiye yaptığı haksız yere işten çıkarma nedeniyle ödeyeceği tazminat gibi.
Tazminat Alma Şartları
Tazminat alma hakkı için işçinin belirli şartları taşıması gerekir. Bu şartlar şu şekildedir:
- İşçi, iş sözleşmesinin sona ermesinden önce en az bir yıl çalışmış olmalıdır. Kıdem tazminatı için en önemli şart budur. İşçi, işyerinde bir yıldan az çalışmışsa kıdem tazminatına hak kazanamaz.
- İş sözleşmesi, işverenin veya işçinin haklı nedenle feshi ile sona ermelidir. İş sözleşmesi, işverenin veya işçinin keyfi nedenle feshi ile sona ererse tazminat ödenmez.
- İşçinin işverene olan borcu bulunmamalıdır. İşçi, işverene olan borcunu ödemeden tazminat alamaz.
Tazminat Hesaplanması
Tazminat, işçinin çalıştığı süre ve brüt maaşı dikkate alınarak hesaplanır. Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her yıl için brüt maaşının 30 günlük tutarı kadardır. İhbar tazminatı, işçinin brüt maaşının bildirim süresine oranla çarpımı ile hesaplanır. Yıllık izin tazminatı, işçinin brüt maaşının yıllık izin süresine oranla çarpımı ile hesaplanır. Haklı fesih tazminatı, işçinin brüt maaşının 4 aya kadar olan kısmıdır.
Tazminat Talebi
İşçi, tazminat talebini işverene yazılı olarak yapmalıdır. Tazminat talebinde, işçinin adı soyadı, işverenin adı soyadı, işçinin çalıştığı süre, işçinin brüt maaşı ve talep edilen tazminat miktarı belirtilmelidir. İşveren, tazminat talebini 30 gün içinde reddederse veya cevap vermezse işçi, tazminat davası açabilir.
Tazminat Davası
İşçi, tazminat davası açmak için İş Mahkemesi’ne başvurmalıdır. Tazminat davasında, işçinin tazminat alma hakkının olup olmadığı, tazminat miktarı ve işçinin işverene olan borcunun olup olmadığı gibi hususlar mahkeme tarafından incelenir. Mahkeme, yapılan inceleme sonucunda tazminat talebini kabul eder veya reddeder.
Tazminat Davalarında Süreler
İş