Arazi Tazminatı Nedir?
Arazi tazminatı, kamulaştırma yoluyla mülkiyet hakkının kamuya devredilmesinden dolayı mülk sahibine ödenen tazminattır. Kamulaştırma, kamu yararı için özel mülkiyete konu olan taşınmaz malların bedeli karşılığında, mülk sahibinin rızası aranmaksızın, devlet veya kamu tüzel kişileri tarafından alınması işlemidir.
Arazi Tazminatının Hukuki Dayanağı
Arazi tazminatının hukuki dayanağı, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 38. maddesinin 4. fıkrasında yer alan “Kamulaştırma, ancak kamu yararının gerektirdiği hallerde, karşılığında hak sahiplerine makul bir tazminat ödenmesi suretiyle yapılabilir.” hükmüdür. Bu hüküm, kamulaştırma yoluyla mülkiyet hakkının kamuya devredilmesinin ancak kamu yararı için ve karşılığında mülk sahibine makul bir tazminat ödenmesi şartıyla yapılabileceğini ifade etmektedir.
Arazi Tazminatının Hesaplanması
Arazi tazminatı, kamulaştırma işleminin yapıldığı tarihte taşınmazın rayiç değeri esas alınarak hesaplanır. Rayiç değer, taşınmazın o tarihte serbest piyasa koşullarında satışa sunulması halinde alıcı ve satıcının serbest iradeleri ile kabul edecekleri bedeldir.
Arazi tazminatının hesaplanmasında, taşınmazın özellikleri, konumu, çevresi, kullanım amacı gibi faktörler dikkate alınır. Taşınmazın imar durumu, üzerinde bulunan yapılar, taşınmazın kamulaştırma amacı gibi faktörler de tazminat miktarını etkileyebilir.
Arazi Tazminatının Ödenmesi
Arazi tazminatı, kamulaştırma işlemini yapan idare tarafından mülk sahibine ödenir. Tazminat, kamulaştırma işleminin kesinleşmesinden itibaren en geç bir ay içinde ödenir.
Tazminatın ödenmemesi halinde, mülk sahibi, idareye karşı icra takibi başlatabilir. İcra takibi sonucunda, idare tarafından mülk sahibine tazminat ödenmesi sağlanır.
Arazi Tazminatı Talep Süresi
Arazi tazminatı talep süresi, kamulaştırma işleminin kesinleşmesinden itibaren beş yıldır. Bu süre içinde mülk sahibi, idareye karşı tazminat davası açabilir.
Arazi Tazminatı Davaları
Arazi tazminatı davaları, idare mahkemelerinde görülür. Dava, kamulaştırma işleminin kesinleşmesinden itibaren beş yıl içinde açılmalıdır.
Davacı, dava dilekçesinde, taşınmazın tapusunun fotokopisini, kamulaştırma işleminin tapu sicilindeki kaydını, bilirkişi incelemesi yapılmasını talep ettiğini belirten bir dilekçe ile dava açabilir.
Mahkeme, gerekli gördüğü takdirde bilirkişi incelemesi yaptırır. Bilirkişiler, taşınmazın rayiç değerini tespit eder ve mahkemeye rapor sunar.
Mahkeme, bilirkişi raporunu esas alarak, taşınmazın değerini belirleyerek karar verir. Karar, taraflara tebliğ edilir.
Arazi Tazminatı Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Arazi tazminatı davalarında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır:
- Dava, kamulaştırma işleminin kesinleşmesinden itibaren beş yıl içinde açılmalıdır.
- Dava dilekçesinde, taşınmazın tapusunun fotokopisi, kamulaştırma işleminin tapu sicilindeki kaydı ve bilirkişi incelemesi yapılmasını talep eden bir dilekçe bulunmalıdır.
- Dava, idare mahkemelerinde görülür.
- Mahkeme, gerekli gördüğü takdirde bilirkişi incelemesi yaptırır.
Arazi Tazminatı Davalarında Sık Karşılaşılan Sorunlar
Arazi tazminatı davalarında sık karşılaşılan bazı sorunlar şunlardır:
- Kamulaştırma işleminin kesinleşmesinin geç yapılması
- Mülk sahibinin tazminat talep süresini kaçırması
- İdarenin tazminat miktarını düşük belirlemesi
- Bilirkişiler tarafından taşınmazın rayiç değerinin hatalı tespit edilmesi
Bu sorunların çözümü için, mülk sahiplerinin hukuki danışmanlık almaları tavsiye edilir.