Haklı Fesih İhbar Tazminatı
İş hukukunda, iş sözleşmesinin taraflarından birinin haklı bir nedene dayanarak iş sözleşmesini feshetmesi halinde, diğer tarafa ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Bu durum, haklı fesih ihbar tazminatı olarak adlandırılır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesi, haklı fesih sebeplerini şu şekilde düzenlemektedir:
- İşverenin işçiye karşı ağır ve haksız bir davranışta bulunması.
- İşverenin işçinin kişiliğini zedeleyici veya aşağılayıcı bir davranışta bulunması.
- İşverenin işçiyi, işyerinde veya fabrikada cinsel tacize maruz bırakması.
- İşverenin işçinin ücretini veya diğer haklarını ödememesi veya eksik ödemesi.
- İşverenin işçiyi, iş sözleşmesinde belirlenen veya yasalarla öngörülen çalışma koşullarına aykırı olarak çalıştırması.
- İşverenin işçinin sağlık ve güvenliğini tehlikeye düşürmesi.
- İşverenin işçiyi sendikalı olduğu veya olmadığı için veya sendikal faaliyetleri nedeniyle işten çıkarması veya farklı işleme tâbi tutması.
Bu maddelerde sayılan haller, haklı fesih sebeplerini oluşturmaktadır. Bu sebeplerden birinin varlığı halinde, işçi iş sözleşmesini derhal feshetme hakkına sahiptir. İşçi bu hakkını kullanması halinde, işverene ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Haklı fesih ihbar tazminatı, işçinin kıdem tazminatına hak kazanması için de bir engel teşkil etmemektedir. Yani, işçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshetmesi halinde, kıdem tazminatına da hak kazanacaktır.
Haklı fesih ihbar tazminatının ispatı
Haklı fesih ihbar tazminatının ispatı, işçiye düşmektedir. İşçi, işverenin haklı fesih sebeplerini oluşturduğunu, iş sözleşmesinin feshi tarihindeki işyeri kayıtları, tanık beyanları ve diğer delillerle ispatlamalıdır.
Haklı fesih ihbar tazminatının ödenmemesi
İşveren, haklı fesih ihbar tazminatı ödememesi halinde, işçi bu tazminatı icra yolu ile talep edebilir. İşçi, işverene karşı icra takibi başlatmak için, haklı fesih ihbar tazminatı alacağını gösteren bir belgeye (örneğin, ihbarname) sahip olmalıdır.
Haklı fesih ihbar tazminatının örnek bir hesaplaması
İşçinin brüt ücreti 5.000 TL ve iş sözleşmesinin feshinden önceki hizmet süresi 5 yıl olsun. Bu durumda, işçinin haklı fesih ihbar tazminatı tutarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır:
İhbar süresi = İş Kanunu’na göre ihbar süresi x İş sözleşmesinin feshinden önceki hizmet süresi = 8 hafta x 5 yıl = 40 hafta
İhbar tazminatı tutarı = İhbar süresi x İşçinin brüt ücreti
= 40 hafta x 5.000 TL
= 200.000 TL
Bu durumda, işçinin haklı fesih ihbar tazminatı tutarı 200.000 TL olacaktır.
Haklı fesih ihbar tazminatı ile ilgili bazı önemli noktalar
- Haklı fesih ihbar tazminatı, iş sözleşmesinin feshi tarihindeki işçinin kıdem ve rütbesine göre belirlenir.
- Haklı fesih ihbar tazminatı, işçinin iş sözleşmesini feshetmesi ile birlikte muaccel olur. Yani, işçi iş sözleşmesini feshettiği andan itibaren ihbar tazminatı ödemesini talep edebilir.
- Haklı fesih ihbar tazminatı, işçinin işverene vermiş olduğu ihbar süresinden bağımsız olarak hesaplanır. Yani, işçi iş sözleşmesini ihbar süresine uymadan feshetse bile, haklı fesih ihbar tazminatı ödemesi gerekmez.
Sonuç olarak, iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi halinde, işçi ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğünden kurtulmaktadır. Ancak, bu durumun ispatı işçiye düşmektedir.