Geçerli Nedenle Fesih ve Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, bir işçinin iş sözleşmesinin belirli şartlar altında sona ermesi halinde, işçiye işveren tarafından ödenen bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatı, işçinin işverene olan sadakatini ve işverenin işçisine olan yatırımını korumak amacıyla düzenlenmiştir.
Kıdem tazminatı almanın temel şartı, işçinin iş sözleşmesinin belirli şartlar altında sona ermesidir. İş sözleşmesinin sona ermesi, işçinin veya işverenin fesih hakkının kullanılmasıyla gerçekleşebileceği gibi, iş sözleşmesinin sona ermesi için öngörülen diğer hallerin gerçekleşmesiyle de gerçekleşebilir.
İşçi veya işverenin fesih hakkının kullanılmasıyla iş sözleşmesinin sona ermesi halinde, kıdem tazminatı almanın diğer bir şartı, işçinin iş yerinde en az bir yıllık kıdemini doldurmuş olmasıdır.
Bu şartların gerçekleşmesi halinde, işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için, iş sözleşmesinin feshinin geçerli bir nedene dayanması gerekir.
Geçerli Nedenle Fesih
İş Kanunu’na göre, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi halinde, iş sözleşmesi derhal sona erer. İş sözleşmesinin derhal sona ermesi, bildirim süresinin işletilmesine gerek kalmadan iş sözleşmesinin sona ermesi anlamına gelir.
İş Kanunu’nda, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi halinde ödenmesi gereken kıdem tazminatı ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, işçinin haklı nedenle iş sözleşmesini feshetmesi halinde, işçinin kıdem tazminatına hak kazandığı kabul edilmektedir.
Kıdem Tazminatı Alınabilecek Haklı Fesih Sebepleri
İş Kanunu’nda, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi halinde ödenmesi gereken kıdem tazminatı ile ilgili bir düzenleme bulunmamakla birlikte, işçinin haklı nedenle iş sözleşmesini feshetmesi halinde ödenmesi gereken kıdem tazminatı ile ilgili olarak yargı kararlarına dayalı bir uygulama oluşmuştur.
Yargı kararlarına göre, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi halinde ödenmesi gereken kıdem tazminatı ile ilgili olarak aşağıdaki fesih sebepleri geçerli kabul edilmektedir:
- İşverenin işçiye karşı ağır ve haksız davranışı
- İşverenin işçiyi cinsel tacize maruz bırakması
- İşverenin işçiyi sendikal faaliyetleri nedeniyle işten çıkarması
- İşverenin işçinin ücretini veya diğer haklarını ödememesi
- İşverenin işçiye mobbing yapması
- İşverenin işçinin sağlığını veya yaşamını tehlikeye atan bir çalışma ortamı yaratması
Bu fesih sebeplerinin varlığı halinde, işçinin iş sözleşmesini feshetmesi haklı nedene dayalı bir fesih olarak kabul edilir ve işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
Haklı Fesih ve İhbar Tazminatı
İşçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi halinde, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda değildir. İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin bildirim süresine uyulmaksızın feshi halinde ödenmesi gereken bir tazminat türüdür.
İş sözleşmesinin haklı nedenle feshi halinde bildirim süresinin işletilmesine gerek kalmadığından, işçi ihbar tazminatı ödemek zorunda değildir.
Kıdem Tazminatının Hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin iş yerindeki kıdemi ve brüt ücreti esas alınarak hesaplanır.
Kıdem tazminatı, işçinin iş yerindeki kıdemi her tam yıl için, işçinin brüt ücretinin 30’a bölünmesi sonucu bulunan tutarın ödenmesi şeklinde hesaplanır.
Örneğin, bir işçinin iş yerindeki kıdemi 5 yıl ise ve brüt ücreti 5.000 TL ise, işçinin kıdem tazminatı 5.000 TL x 30 = 150.000 TL olacaktır.
Kıdem Tazminatının Ödenmesi
İş sözleşmesinin feshi halinde, kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü işverene aittir. İşveren, işçiye kıdem tazminatını fesih tarihinden itibaren en geç 20 iş günü içinde ödemekle yükümlüdür.
İşverenin kıdem tazminatını ödememesi halinde, işçi kıdem tazminatını icra yoluyla tahsil edebilir.
**Sonuç olarak, işçi