Manevi Tazminat Yargıtay Kararları
Manevi tazminat, bir kimsenin kişilik haklarının ihlal edilmesi nedeniyle uğradığı manevi zararların giderilmesi amacıyla hakim tarafından takdir edilen bir tazminat türüdür. Manevi tazminat, maddi tazminat gibi somut bir zararın karşılığı olarak değil, kişilik haklarının ihlalinden kaynaklanan acıyı, üzüntüyü, elemi, onur ve saygınlığın zedelenmesini gidermek amacıyla ödenir.
Manevi tazminat, Türk hukukunda 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 56. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, “Hakim, bir kimsenin kişilik haklarının hukuka aykırı olarak ihlaline karar vermesi halinde, bu haklara halel getiren fiil veya halin ağırlığına, mağdurun elem ve ıstırabının derecesine, olayın işlendiği zaman ve yerdeki toplumsal ve ekonomik koşullara göre, uygun miktarda manevi tazminata hükmedebilir.”
Manevi tazminat, her olayda farklı miktarlarda hükmedilebilecek bir tazminat türüdür. Hakim, manevi tazminatın miktarını tayin ederken, olayın ağırlığını, mağdurun kişilik haklarının niteliğini, mağdurun uğradığı elem ve ıstırabı, olayın işlendiği zaman ve yeri, toplumsal ve ekonomik koşulları göz önünde bulundurur.
Manevi tazminat, maddi tazminat gibi, doğrudan dava yoluyla talep edilebilir. Ayrıca, maddi tazminat davasına ek olarak da talep edilebilir.
Manevi Tazminat Yargıtay Kararları
Yargıtay, manevi tazminat konusunda vermiş olduğu kararlarında, manevi tazminatın niteliği, şartları ve miktarının belirlenmesinde dikkate alınması gereken hususları belirlemiştir. Bu hususlar şunlardır:
-
İhlal edilen kişilik hakkının niteliği: Manevi tazminat, kişilik haklarının ihlali nedeniyle ödenen bir tazminat türüdür. Bu nedenle, öncelikle ihlal edilen kişilik hakkının niteliğinin belirlenmesi gerekir. Kişilik hakları, kişinin doğumuyla birlikte kazandığı ve ölümüyle sona eren, maddi olmayan değerlerdir. Kişilik hakları, maddi ve manevi olmak üzere ikiye ayrılır. Maddi kişilik hakları, kişinin bedensel ve ruhsal bütünlüğüne ilişkin haklar olup, bunlara örnek olarak yaşam hakkı, sağlık hakkı, vücut bütünlüğü hakkı, şeref ve haysiyet hakkı verilebilir. Manevi kişilik hakları ise, kişinin iç dünyasına, sosyal ilişkilerine ve toplumsal statüsüne ilişkin haklar olup, bunlara örnek olarak şeref ve haysiyet hakkı, aile ve kişisel yaşam hakkı, özgürlük hakkı, kişilik haklarının korunması hakkı verilebilir.
-
İhlalin ağırlığı: Manevi tazminat, ihlal edilen kişilik hakkının ağırlığına göre belirlenir. İhlal edilen kişilik hakkının ağırlığı, ihlal fiilinin niteliği, mağdurun kişilik haklarının kapsamı ve derecesi, ihlal fiilinin mağdur üzerindeki etkisi gibi hususlar dikkate alınarak değerlendirilir.
-
Mağdurun elem ve ıstırabı: Manevi tazminat, mağdurun uğradığı elem ve ıstırabın karşılığı olarak ödenen bir tazminat türüdür. Bu nedenle, mağdurun uğradığı elem ve ıstırabın derecesi, manevi tazminatın miktarını belirlemede önemli bir rol oynar. Mağdurun elem ve ıstırabı, ihlal fiilinin niteliği, mağdurun kişisel özellikleri, olayla ilgili duygu ve düşünceleri gibi hususlar dikkate alınarak değerlendirilir.
-
Olayın işlendiği zaman ve yeri: Manevi tazminat, olayın işlendiği zaman ve yerdeki toplumsal ve ekonomik koşullara göre belirlenir. Bu nedenle, olayın işlendiği zaman ve yerdeki toplumsal ve ekonomik koşullar, manevi tazminatın miktarını belirlemede dikkate alınır.
Manevi Tazminat Yargıtay Kararlarından Örnekler
Yargıtay, vermiş olduğu kararlarında, manevi tazminatın miktarını belirlerken, yukarıda belirtilen hususları göz önünde bulundurmuştur. Bu hususlara ilişkin bazı Yargıtay kararları şunlardır:
- Kişilik hakkının ihlali: Yargıtay, kişilik hakkının ağır bir şekilde ihlal edildiği hallerde, manevi tazminatın daha yüksek miktarlarda hükmedilebileceğini kabul etmiştir. Örneğin, Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 2019/3544 E., 2019/11306 K. sayılı kararında, bir gazetecinin haberi nedeniyle kişilik hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle manevi tazminata hükmedilmiştir. Kararda, haberin gerçeğe aykırı ve ağır ithamlar içerdiği, bu durumun gazetecinin kişilik haklarını