Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için 30 günlük ücreti tutarında ödenmesi gereken bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi halinde veya işçinin haklı bir nedenle iş sözleşmesini feshetmesi halinde ödenir.
Kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınan unsurlar şunlardır:
- İşçinin brüt ücreti
- İşçinin çalıştığı süre
- İşçinin kıdem tazminatı almadan önceki son 3 aydaki çalışma gün sayısı
Kıdem tazminatı hesaplanırken dikkate alınan süre, işçinin işyerinde çalıştığı tam yıllardır. Örneğin, bir işçi 1,5 yıl çalışmışsa, kıdem tazminatı hesabında 1 yıl dikkate alınır.
Kıdem tazminatı hesaplanırken dikkate alınan ücret, işçinin brüt ücretidir. Brüt ücret, işçinin maaşına ek olarak ikramiye, prim, sosyal yardımlar gibi unsurları da kapsar.
Kıdem tazminatı hesaplanırken dikkate alınan çalışma gün sayısı, işçinin kıdem tazminatı almadan önceki son 3 aydaki çalışma gün sayısıdır. Örneğin, bir işçi 1 yıl 3 ay çalışmışsa, kıdem tazminatı hesabında 12 ay dikkate alınır.
Kıdem tazminatı, işçiye işveren tarafından ödenir. İşveren, kıdem tazminatını işçiye iş sözleşmesinin feshi tarihinden itibaren en geç 20 gün içinde ödemek zorundadır.
Kıdem tazminatı, işçinin işverene karşı açacağı bir dava sonucunda da alınabilir. Bu durumda, işçi, kıdem tazminatını alamadığını ispatlamak zorundadır.
Kıdem tazminatı almanın yolları şunlardır:
- İş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi: İşveren tarafından iş sözleşmesi feshedildiğinde, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
- İşçinin haklı bir nedenle iş sözleşmesini feshetmesi: İşçi, işverenin ağır kusurlu davranışı veya ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle iş sözleşmesini haklı bir nedenle feshederse, kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
- İşçinin emekli olması: İşçi, emekli olduğunda, kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
Kıdem tazminatı almak için işçinin yapması gerekenler şunlardır:
- İş sözleşmesinin feshedilmesi halinde, işverene kıdem tazminatı talepli bir dilekçe vermek: İşveren, işçiye kıdem tazminatını ödemeyi reddederse, işçi işverene kıdem tazminatı talepli bir dilekçe vermek zorundadır.
- İş sözleşmesinin haklı bir nedenle feshedilmesi halinde, işverene karşı bir dava açmak: İşverenin ağır kusurlu davranışı veya ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle iş sözleşmesini haklı bir nedenle fesheden işçi, işverene karşı bir dava açarak kıdem tazminatını talep edebilir.
- Emekli olunması halinde, SGK’dan kıdem tazminatı almak: İşçi, emekli olduğunda, SGK’dan kıdem tazminatı alabilir.
Kıdem tazminatı almanın hukuki yolları şunlardır:
- İş Mahkemelerinde Dava Açmak: İşçi, kıdem tazminatı alamadığı takdirde, iş mahkemelerinde dava açarak kıdem tazminatını talep edebilir.
- Arabuluculuk Yoluyla Çözüm: İşçi ve işveren, kıdem tazminatı konusunda anlaşamadıkları takdirde, arabuluculuk yoluyla çözüm yoluna gidebilirler. Arabuluculuk görüşmeleri sonucunda taraflar anlaşmaya varırlarsa, anlaşmaya varılan hususlar tutanak altına alınır ve taraflarca imzalanır. Anlaşmanın imzalanması ile birlikte, kıdem tazminatı işçiye ödenir.
- Usulsüz Fesih Davaları: İşveren, işçiyi haklı bir neden olmaksızın işten çıkarmışsa, işçi, usulsüz fesih davası açarak kıdem tazminatı ve diğer tazminatlarını talep edebilir.
Kıdem tazminatı almanın bazı püf noktaları şunlardır:
- İş sözleşmesinin feshedilmesi halinde, işverene kıdem tazminatı talepli bir dilekçe verirken dilekçeyi dikkatlice hazırlamak ve dilekçeye iş sözleşmesinin bir kopyasını eklemek önemlidir.