10 Yıl Sonra Tazminat Hakkı
Türkiye’de çalışma hayatında işçilerin sahip olduğu en önemli haklar arasında kıdem tazminatı hakkı yer almaktadır. Kıdem tazminatı, işçinin işverene verdiği emek karşılığında, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız bir şekilde sona erdirilmesi durumunda işçiye ödenen bir tazminat türüdür.
Kıdem tazminatına hak kazanmak için işçinin bazı şartları taşıması gerekmektedir. Bu şartlardan biri, işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız bir şekilde sona erdirilmesidir. İş sözleşmesinin haksız olarak sona ermesi, işverenin işçiyi yasal nedenler olmadan işten çıkarması anlamına gelmektedir.
Kıdem tazminatına hak kazanmak için işçinin taşıması gereken bir diğer şart ise, en az bir yıllık kıdemine sahip olmasıdır. İşçinin kıdemi, iş sözleşmesinin başladığı tarihten itibaren hesaplanır.
İşçinin 10 yıllık kıdemi varsa, işten kendi isteği ile ayrılsa bile kıdem tazminatı almaya hak kazanabilir. Bu hak, 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayan işçiler için geçerlidir. 8 Eylül 1999 tarihinden sonra çalışmaya başlayan işçiler ise, kıdem tazminatı alabilmek için en az 25 yıl çalışmış olmaları ve 4500 prim günü doldurmuş olmaları gerekmektedir.
İşçinin 10 yıllık kıdemi varsa ve işten kendi isteği ile ayrılıyorsa, kıdem tazminatı alabilmesi için aşağıdaki şartları taşıması gerekmektedir:
- İşçi, iş sözleşmesini yazılı olarak feshetmek zorundadır.
- İşçi, iş sözleşmesini feshetmeden önce işverene en az 15 gün önce ihtarname göndermelidir.
- İşçi, iş sözleşmesini feshetmeden önce işverene kıdem tazminatını ödemesini talep etmelidir.
İşçi, bu şartları taşıdığı takdirde, işveren tarafından kıdem tazminatıyla ilgili herhangi bir ödeme yapılmazsa, işçi İş Mahkemeleri’ne başvurarak kıdem tazminatını talep edebilir.
Kıdem Tazminatının Hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin son 30 günlük brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Kıdem tazminatı hesaplamasında kullanılan formül şu şekildedir:
Kıdem tazminatı = Son 30 günlük brüt ücret * İşçiye tanınan kıdem süresi
Örneğin, bir işçinin son 30 günlük brüt ücreti 5.000 TL ise ve işçinin 10 yıllık kıdemi varsa, işçinin kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır:
Kıdem tazminatı = 5.000 TL * 10
= 50.000 TL
Kıdem tazminatı, işçinin son 30 günlük brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Ancak, işçinin son 30 günlük brüt ücreti, işçinin ortalama brüt ücretinden daha düşükse, kıdem tazminatı hesaplanırken ortalama brüt ücret esas alınır.
Kıdem Tazminatının Vergilendirilmesi
Kıdem tazminatı, işçinin gelir vergisine tabi bir ödemedir. Ancak, kıdem tazminatının vergilendirilmesi, işçinin kıdem tazminatı alırkenki yaşına göre değişiklik göstermektedir.
İşçinin kıdem tazminatı alırkenki yaşı 50 ve üzerinde ise, kıdem tazminatının tamamı vergiden istisnadır.
İşçinin kıdem tazminatı alırkenki yaşı 50’den az ise, kıdem tazminatının 2023 yılı için 8.200 TL’si vergiden istisnadır. Kıdem tazminatının kalan kısmı ise, işçinin gelir vergisine tabidir.
Kıdem Tazminatının Ödenme Süresi
İşveren, işçiye kıdem tazminatını işten ayrıldıktan itibaren en geç 20 iş günü içinde ödemekle yükümlüdür. İşveren, kıdem tazminatını bu süre içinde ödemezse, işçiye her geçen gün için %20 gecikme zammı ödemekle yükümlüdür.
Kıdem Tazminatının İcra Edilmesi
İşveren, işçiye kıdem tazminatını ödemezse, işçi İş Mahkemeleri’ne başvurarak kıdem tazminatını talep edebilir. İş Mahkemesi, işçinin talebini haklı bulursa, işvereni kıdem tazminatını ödemeye mahkum eder.
İşveren,10 y