372 Kıdem Tazminatı Karşılığı
Giriş
Kıdem tazminatı, işveren tarafından işçiye, iş sözleşmesinin belirli veya belirsiz süreli olarak feshi halinde, kıdemine göre ödenen bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatı, işçinin işverene sağladığı emekleri ve işyerinde geçirdiği süreyi karşılayan bir ödeme olarak kabul edilir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde, kıdem tazminatına hak kazanacak işçiler ve tazminat tutarının hesaplanmasına ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Buna göre, bir yıllık hizmet süresini dolduran ve iş sözleşmesi, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı dışında bir nedenle feshedilen işçi, kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem tazminatı, işveren tarafından işçiye doğrudan ödenebileceği gibi, kıdem tazminatı karşılığı ayrılan tutarlar ile de karşılanabilmektedir. Bu durumda, işveren, işçinin kıdem tazminatı tutarını, her yıl için brüt ücretinin %7,5’i oranında hesaplanan bir tutar olarak karşılık ayırmakla yükümlüdür.
372 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı
Kıdem tazminatı karşılığı, 372 numaralı hesapta izlenir. Bu hesap, bilançoda pasifte yer alan “Diğer Uzun Vadeli Borçlar” grubunda yer alır.
Kıdem tazminatı karşılığı hesabı, her yıl için çalışanlara ödenecek kıdem tazminatı tutarının %7,5’i oranında hesaplanan tutarlar ile borçlandırılır. Bu tutarlar, işçilerin kıdem tazminatı haklarının doğması halinde, ilgili gider hesabına alacaklandırılarak kapatılır.
Kıdem tazminatı karşılığı hesabı, dönem sonlarında değerleme işlemine tabi tutulur. Bu işlemde, hesapta yer alan tutarlar, enflasyon oranında güncellenir.
Kıdem Tazminatı Karşılığı Muhasebeleştirilmesi
Kıdem tazminatı karşılığı, her yıl için çalışanlara ödenecek kıdem tazminatı tutarının %7,5’i oranında hesaplanan tutarlar ile muhasebeleştirilir.
Örneğin, bir işletmede çalışan işçinin brüt ücreti 10.000 TL olsun. Bu işçinin, iş sözleşmesinin belirli veya belirsiz süreli olarak feshi halinde, kıdem tazminatı olarak 10.000 TL x 7,5 = 750 TL tutarında bir tazminat hakkı doğacaktır.
Bu durumda, işletme, işçinin kıdem tazminatı karşılığı için her yıl 750 TL x %7,5 = 56,25 TL tutarında bir karşılık ayıracaktır. Bu karşılık, aşağıdaki muhasebe kaydıyla muhasebeleştirilir:
372 Kıdem Tazminatı Karşılığı 56,25 TL
654 Karşılık Giderleri 56,25 TL
İşçinin iş sözleşmesi feshedildiğinde, kıdem tazminatı tutarı ilgili gider hesabına alacaklandırılarak, kıdem tazminatı karşılığı hesabı kapatılır. Bu işlem aşağıdaki muhasebe kaydıyla yapılır:
654 Karşılık Giderleri 750 TL
372 Kıdem Tazminatı Karşılığı 750 TL
Kıdem Tazminatı Karşılığı Vergisel Boyutu
Kıdem tazminatı karşılığı, işletmeler için vergisel avantaj sağlayan bir uygulamadır. Kıdem tazminatı karşılığı olarak ayrılan tutarlar, gelir vergisinden istisnadır.
Buna göre, bir işletme tarafından kıdem tazminatı karşılığı olarak ayrılan tutarlar, işletmenin ticari kazancından indirilebilir. Bu tutarlar, işçinin iş sözleşmesi feshedildiğinde, işçiye ödenen kıdem tazminatı tutarından düşülerek, işçinin gelir vergisine tabi tutulacak kısmı belirlenir.
Kıdem Tazminatı Karşılığı Uygulaması ile İlgili Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kıdem tazminatı karşılığı uygulamasında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır:
- Kıdem tazminatı karşılığı hesabı, her yıl için çalışanlara ödenecek kıdem tazminatı tutarının %7,5’i oranında hesaplanan tutarlar ile borçlandırılır.
- Kıdem tazminatı karşılığı hesabı, dönem sonlarında değerleme işlemine tabi tutulur. Bu işlemde,