Kovulma Tazminatı Nedir?
Kovulma tazminatı, bir işçinin işveren tarafından işten çıkarılması durumunda, işçiye ödenmesi gereken bir tazminat türüdür. Kovulma tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı süreye ve kıdem tazminatına esas ücretine göre hesaplanır.
Kovulma Tazminatının Amacı
Kovulma tazminatının amacı, işçinin işsiz kalmasından kaynaklanan maddi kayıplarını telafi etmektir. Ayrıca, işçinin iş güvencesini sağlamak ve işvereni haksız yere işçi çıkarmaya karşı caydırmak amacıyla da uygulanmaktadır.
Kovulma Tazminatı Türleri
Kovulma tazminatı, iki ana türde incelenebilir:
- Kıdem tazminatı: İşçinin işyerinde çalıştığı süreye göre ödenen tazminattır.
- İhbar tazminatı: İşverenin işçiyi işten çıkarırken, işçinin iş sözleşmesinin bildirim süresine uymaması durumunda ödenen tazminattır.
Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı süreye göre ödenen bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatına hak kazanmak için işçinin işyerinde en az bir yıl çalışması gerekir.
Kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin işyerinde çalıştığı süre ve kıdem tazminatına esas ücret esas alınır. Kıdem tazminatına esas ücret, işçinin son brüt ücretine göre hesaplanır.
Kıdem tazminatının hesaplanmasında şu formül kullanılır:
Kıdem tazminatı = kıdem tazminatına esas ücret * kıdem süresi
Örneğin; bir işçi, 5 yıldır çalıştığı işyerinden işten çıkarılmış olsun ve son brüt ücreti 10.000 TL olsun. Bu işçinin kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır:
Kıdem tazminatı = 10.000 TL * 5 yıl = 50.000 TL
İhbar Tazminatı
İhbar tazminatı, işverenin işçiyi işten çıkarırken, işçinin iş sözleşmesinin bildirim süresine uymaması durumunda ödenen bir tazminattır. İhbar tazminatına hak kazanmak için işçinin işyerinde en az altı ay çalışması gerekir.
İhbar tazminatının hesaplanmasında, işçinin işyerinde çalıştığı süre ve ihbar tazminatına esas ücret esas alınır. İhbar tazminatına esas ücret, işçinin son brüt ücretine göre hesaplanır.
İşyerinde çalıştığı süreye göre işçinin ihbar tazminatına esas ücreti şu şekilde hesaplanır:
- 6 aydan az olan hizmet süresi için: 2 haftalık ücret
- 6 aydan 1,5 yıla kadar olan hizmet süresi için: 4 haftalık ücret
- 1,5 yıldan 3 yıla kadar olan hizmet süresi için: 6 haftalık ücret
- 3 yıldan fazla olan hizmet süresi için: 8 haftalık ücret
Örneğin; bir işçi, 1,5 yıldır çalıştığı işyerinden işten çıkarılmış olsun ve son brüt ücreti 10.000 TL olsun. Bu işçinin ihbar tazminatı şu şekilde hesaplanır:
İhbar tazminatı = 10.000 TL * 4 hafta = 40.000 TL
Kovulma Tazminatının Ödenme Süresi
Kıdem tazminatı, işçinin işten çıkarıldığı tarihten itibaren en geç 20 gün içinde ödenmelidir. İhbar tazminatı ise, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte ödenmelidir.
Kovulma Tazminatının Vergilendirilmesi
Kıdem tazminatı, gelir vergisinden istisnadır. Ancak, ihbar tazminatı gelir vergisine tabidir. İhbar tazminatının vergilendirilmesinde, işçinin işyerinde çalıştığı süre dikkate alınır.
Kovulma Tazminatının Tahsil Edilmesi
İşveren, işçiye kovulma tazminatı ödememesi durumunda, işçi tazminatını icra yoluyla tahsil edebilir.
Kovulma Tazminatı Haksızlıkla Ödenmezse
İşveren, işçiyi haksız yere işten çıkarıp kovulma tazminatını ödemezse, işçi iş mahkemesinde dava açabilir. İş