Kıdem Tazminatı Hak Kazanma Şartları
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle feshedilmesi, işçinin istifa etmesi veya tarafların anlaşması ile sona ermesi halinde, işçiye işyerinde çalıştığı her yıl için, 30 günlük brüt ücreti tutarında ödenen bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatı, işçinin kıdemini, yani işyerinde çalıştığı süreyi dikkate alan bir tazminat türüdür.
Kıdem tazminatı hak kazanma şartları, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, kıdem tazminatı hak kazanmak için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir:
- İş sözleşmesinin sona ermesi
- İşçinin işyerinde en az bir yıl çalışmış olması
İş Sözleşmesinin Sona Ermesi
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin sona ermesi halinde ödenen bir tazminat türüdür. İş sözleşmesinin sona ermesi, işveren tarafından haklı nedenle feshedilmesi, işçinin istifa etmesi veya tarafların anlaşması ile sona ermesi şeklinde olabilir.
-
İşveren Tarafından Haklı Nedenle Feshedilmesi: İşveren, işçinin iş sözleşmesini, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı, işyerinde devamlı olarak kasten işi bozması veya işyerindeki makine ve teçhizatı kasten bozması ya da tahrip etmesi, işverenin emrine ve talimatlarına uymaması, işverene veya işyerine zarar vermesi gibi nedenlerle haklı nedenle feshedebilir. İşveren tarafından haklı nedenle feshedilen işçi, kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
-
İşçinin İstifası: İşçi, iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi halinde kıdem tazminatı almaya hak kazanamaz. Ancak, işçinin istifasının işverenin baskısı veya tehditi altında gerçekleşmesi halinde, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
-
Tarafların Anlaşması ile Sona Ermesi: İşveren ve işçi, iş sözleşmesini karşılıklı anlaşma ile sona erdirebilirler. Bu durumda, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
İşçinin İşyerinde En Az Bir Yıl Çalışmış Olması
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde en az bir yıl çalışmış olması halinde ödenir. İş sözleşmesi, bir yıldan az süreli olarak yapılmış olsa bile, işçinin işyerinde en az bir yıl çalışmış olması halinde kıdem tazminatı ödenir.
Kıdem Tazminatının Hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her yıl için, 30 günlük brüt ücreti tutarında ödenir. Kıdem tazminatının hesabında, işçinin son 30 günlük brüt ücreti esas alınır.
Kıdem tazminatının hesaplanmasında aşağıdaki unsurlar dikkate alınır:
- İşçinin brüt ücreti
- İşçinin işyerinde çalıştığı süre
Kıdem tazminatının hesaplanmasına ilişkin örnek bir formül şu şekildedir:
Kıdem tazminatı = İşçinin brüt ücreti * İşçinin işyerinde çalıştığı süre
Örneğin, bir işçinin brüt ücreti 5.000 TL ve işyerinde çalıştığı süre 5 yıl ise, kıdem tazminatı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Kıdem tazminatı = 5.000 TL * 5 yıl = 25.000 TL
Kıdem tazminatı, işçinin işverene yaptığı son fesih bildiriminde talep edilmesi halinde ödenir. İşçi, kıdem tazminatı talebini işverene yazılı olarak bildirmelidir.
Kıdem tazminatı, işçinin işten ayrıldığı tarihten itibaren 2 yıl içinde talep edilmesi halinde ödenir. Bu süre, işçinin yazılı talebi ile 1 yıl daha uzatılabilir.
Kıdem tazminatının ödenmemesi halinde, işçi iş mahkemesine başvurarak kıdem tazminatı alabilir.
Kıdem Tazminatı ile İlgili Diğer Hususlar
- Kıdem tazminatı, işçinin ölümü halinde, işçinin hak sahiplerine ödenir.
- Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı süre boyunca, işveren tarafından işçi adına biriktirilir. Bu süre içerisinde, işçinin işverene yaptığı kıdem tazminatı ödemeleri, işçinin kıdem tazminatından mahsup edilir.