İdari Yargıda Tam Yargı Davası Tazminat Hesaplama
İdari yargıda tam yargı davası, idari işlem veya eylem nedeniyle maddi ve/veya manevi zarara uğrayanlar tarafından bu zararların giderilmesi talebiyle idareye karşı açılabilecek tazminat talepli bir idari dava türüdür.
Tam yargı davalarında tazminat hesaplaması, zararın türüne göre farklılık göstermektedir. Maddi zararlar, mal varlığında meydana gelen eksilmeler olarak tanımlanabilir. Bu nedenle, maddi zararların hesaplanmasında, zararın miktarı, zararın tarihi ve zararın meydana gelmesinde idarenin kusurunun oranı gibi hususlar dikkate alınır.
Maddi Tazminat Hesaplama
Maddi zararların hesaplanmasında kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
- Direkt maliyet yöntemi: Bu yöntemde, zararın miktarı, zarara neden olan olay nedeniyle gerçekleşen doğrudan harcamalara göre hesaplanır. Örneğin, bir kamulaştırma işlemi nedeniyle taşınmaz sahibinin taşınmazının değeri, idare tarafından ödenen kamulaştırma bedeli ile belirlenir.
- Kayıp gelir yöntemi: Bu yöntemde, zararın miktarı, zarara neden olan olay nedeniyle kaybedilen gelirlere göre hesaplanır. Örneğin, bir kaza nedeniyle yaralanan kişinin iş göremezlik süresi nedeniyle kaybettiği gelirleri, bu yöntemle hesaplanabilir.
- Kayıp kâr yöntemi: Bu yöntemde, zararın miktarı, zarara neden olan olay nedeniyle gerçekleşmemiş olan karlara göre hesaplanır. Örneğin, bir kamulaştırma işlemi nedeniyle iş yerinin kapanması nedeniyle işverenin kaybettiği karlar, bu yöntemle hesaplanabilir.
Manevi Tazminat Hesaplama
Manevi zararlar, bedensel veya ruhsal acı, elem ve üzüntü gibi, maddi bir karşılığı olmayan zararlar olarak tanımlanabilir. Bu nedenle, manevi zararların hesaplanmasında, zarar görenin duyduğu acı, elem ve üzüntü gibi hususlar dikkate alınır.
Manevi tazminat hesaplanmasında kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
- Hakim takdiri yöntemi: Bu yöntemde, hakim, zarar görenin duyduğu acı, elem ve üzüntü gibi hususları dikkate alarak, manevi tazminat miktarını serbestçe takdir eder.
- Haklılık payı yöntemi: Bu yöntemde, manevi tazminat miktarı, zarar görenin uğradığı zararın büyüklüğüne göre, hakkaniyete uygun bir oranda belirlenir. Örneğin, bir kaza nedeniyle yaralanan kişinin duyduğu acı ve üzüntü, zararın büyüklüğüne göre, tazminat miktarının %20’sini oluşturabilir.
- Karşılaştırma yöntemi: Bu yöntemde, benzer nitelikteki davalarda verilen tazminat miktarları dikkate alınarak, manevi tazminat miktarı belirlenir.
İdari Yargıda Tazminat Hesaplamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
İdari yargıda tazminat hesaplanmasında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır:
- Tazminat talebinin, zararın meydana geldiği tarihten itibaren en geç 2 yıl içinde açılması gerekir.
- Tazminat talebinin, idareye karşı açılan dava dilekçesinde açıkça belirtilmesi gerekir.
- Tazminat talebinin, kanıtlarla desteklenmesi gerekir.
İdari Yargıda Tazminat Hesaplamasına İlişkin Örnekler
Maddi Tazminat Hesaplaması Örnekleri
- Bir kamulaştırma işlemi nedeniyle taşınmaz sahibinin taşınmazının değeri, idare tarafından ödenen kamulaştırma bedeli ile belirlenir.
- Bir kaza nedeniyle yaralanan kişinin iş göremezlik süresi nedeniyle kaybettiği gelirleri, SGK tarafından ödenen gelir kaybı tazminatı ile belirlenir.
- Bir kamulaştırma işlemi nedeniyle iş yerinin kapanması nedeniyle işverenin kaybettiği karlar, iş yerinin yıllık cirosu ile belirlenir.
Manevi Tazminat Hesaplaması Örnekleri
- Bir kaza nedeniyle yaralanan kişinin duyduğu acı ve üzüntü, zararın büyüklüğüne göre, tazminat miktarının %20’sini oluşturabilir.
- Bir kamulaştırma işlemi nedeniyle taşınmaz sahibinin taşınmazının kamulaştırılması nedeniyle duyduğu acı ve üzüntü, tazminat miktarının %10’unu oluşturabilir.
- Bir idari işlemin hukuka aykırılığı nedeniyle bir kişinin memuriyetten atılması nedeniyle duyduğu acı ve üzüntü, tazminat miktarının %30’unu oluşturabilir.
Sonuç