Hakimlerin Tazminat Sorumluluğu
Hakimler, yargısal faaliyeti yerine getiren kamu görevlileridir. Bu nedenle, yargısal faaliyeti yerine getirirken işledikleri haksız fiillerden dolayı sorumlu tutulabilirler. Hakimlerin tazminat sorumluluğu, Türk hukukunda 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 46. maddesinde düzenlenmiştir.
Hakimlerin Tazminat Sorumluluğunun Kapsamı
HMK’nın 46. maddesine göre, hakimlerin yargılama faaliyetinden dolayı ancak Devlet aleyhine tazminat davası açılabilir. Bu nedenle, hakimler aleyhine tazminat davası açılamaz.
Hakimlerin tazminat sorumluluğu, yargılama faaliyeti sırasında işledikleri haksız fiillerden kaynaklanır. Haksız fiil, hukuka aykırı bir fiil sonucunda bir başkasına zarar verilmesidir. Hakimlerin tazminat sorumluluğuna konu olabilecek haksız fiillerden bazıları şunlardır:
- Kayırma veya taraf tutma yahut taraflardan birine olan kin veya düşmanlık sebebiyle hukuka aykırı bir hüküm veya karar verilmiş olması.
- İşin esasına girilmeden veya tarafların dinlenmeden karar verilmesi.
- Hukuka aykırı delillerin dikkate alınması veya hukuka aykırı delillerin dikkate alınmaması.
- Yasa hükümlerinin yanlış uygulanması veya yanlış yorumlanması.
- Yargılama sürecinin makul süre içinde tamamlanmaması.
Hakimlerin Tazminat Sorumluluğunun Şartları
Hakimlerin tazminat sorumluluğunun doğması için aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir:
- Zararın meydana gelmesi.
- Zararın hakimin yargısal faaliyetinden kaynaklanması.
- Hakimin kusurlu olması.
Zararın Meydana Gelmesi
Hakimlerin tazminat sorumluluğunun doğabilmesi için öncelikle bir zararın meydana gelmiş olması gerekir. Bu zarar, maddi veya manevi olabilir. Maddi zarar, kişinin malvarlığındaki azalmayı ifade eder. Manevi zarar ise, kişinin kişilik haklarına yönelik saldırı nedeniyle duyduğu acı, elem veya üzüntüyü ifade eder.
Zararın Hakimin Yargısal Faaliyetinden Kaynaklanması
Hakimlerin tazminat sorumluluğunun doğabilmesi için, zararın hakimin yargısal faaliyetinden kaynaklanması gerekir. Bu, hakimin yaptığı işlem, yürüttüğü faaliyet veya verdiği karar nedeniyle zararın meydana gelmiş olması anlamına gelir.
Hakimlerin Kusurlu Olması
Hakimlerin tazminat sorumluluğunun doğabilmesi için, hakimin kusurlu olması gerekir. Hakimin kusurlu olması, hakimin yargısal faaliyeti sırasında dikkat ve özen yükümlülüğünü yerine getirmemesidir. Hakimin kusurunun derecesi, tazminat miktarını belirlemede önemli bir rol oynar.
Tazminat Davasını Açma Süresi
Hakimlerin tazminat sorumluluğuna ilişkin tazminat davasını açma süresi, zararın öğrenildiği tarihten itibaren 1 yıl içindedir.
Tazminat Davasını Açma Yetkisi
Hakimlerin tazminat sorumluluğuna ilişkin tazminat davasını, zarar gören gerçek veya tüzel kişi açabilir.
Tazminat Davasının Niteliği
Hakimlerin tazminat sorumluluğuna ilişkin tazminat davası, idari yargıda görülür.
Tazminat Davasının Süresi
Hakimlerin tazminat sorumluluğuna ilişkin tazminat davasının görülme süresi, 2 yıl içindedir.
Tazminat Davasının Sonucu
Hakimlerin tazminat sorumluluğuna ilişkin tazminat davasında, mahkeme, zararın tazmini için hükmeder. Mahkeme, tazminat miktarını belirlerken, zararın miktarını, zarar görenin zararını gidermek için yaptığı masrafları ve hakimin kusur derecesini dikkate alır.
Hakimlerin Tazminat Sorumluluğunun Önlenmesi
Hakimlerin tazminat sorumluluğunu önlemek için, hakimlerin yargısal faaliyeti sırasında dikkat ve özen yükümlülüğünü yerine getirmeleri gerekir. Hakimlerin, hukuka aykırı kararlar vermemesi, yargılama sürecini makul süre içinde tamamlaması ve tarafların dinlenmesini sağlaması önemlidir. Ayrıca, hakimlerin yargısal faaliyeti sırasında tarafsız ve objektif olması da önemlidir.
Hakimlerin Tazminat Sorumluluğunun Önemi
Hakimlerin tazminat sorumluluğu, hakimlerin yargısal faaliyeti sırasında daha dikkatli ve özenli davranmalarını sağlamaya yönelik bir yaptırımdır. Bu sorumluluk, hakimlerin haksız