İş Kanunu 4857 Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin belirli bir sürenin üzerinde devam etmesi halinde işveren tarafından işçiye ödenen bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatının amacı, işçinin işyerinde geçirdiği süre boyunca elde ettiği kıdem ve tecrübeye karşılık olarak bir güvence sağlamaktır.
Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları
Kıdem tazminatına hak kazanmak için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir:
- İş sözleşmesinin belirli bir sürenin üzerinde devam etmesi gerekir.
- İş sözleşmesi işveren tarafından veya işçi tarafından haklı bir nedenle feshedilmemiş olmalıdır.
İş sözleşmesinin belirli bir sürenin üzerinde devam etmesi şartı, iş sözleşmesinin en az bir yıl sürmesi anlamına gelir. İş sözleşmesi bir yıldan daha kısa süreli ise kıdem tazminatı ödenmez.
İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir nedenle feshedilmesi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. İşveren tarafından haklı bir nedenle fesih, iş sözleşmesinin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinde sayılan nedenlerden birinin varlığı halinde mümkündür. Bu nedenler şunlardır:
- İşçinin işverene veya işyerine ait demirbaşlara, araçlara veya diğer eşyalara zarar vermesi
- İşçinin işverene veya başka bir işçiye sataşması veya bağırması
- İşçinin işverenin emir ve talimatlarına uymaması
- İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması
- İşçinin işverenin meslek sırlarını ifşa etmesi
- İşçinin işverenin ticari sırlarını ifşa etmesi
- İşçinin işverenin malvarlığını çalması veya zimmet geçirmesi
- İşçinin işverenin malvarlığını haksız olarak kullanması
- İşçinin işverenin malvarlığına zarar vermesi
- İşçinin işverenin itibarını zedeleyici davranışlarda bulunması
- İşçinin işverenin işyerinde başka bir işçiyi cinsel taciz etmesi
İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı bir nedenle feshedilmesi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır. İşçi tarafından haklı bir nedenle fesih, iş sözleşmesinin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde sayılan nedenlerden birinin varlığı halinde mümkündür. Bu nedenler şunlardır:
- İşverenin işçinin ücretini veya diğer ödemelerini zamanında veya eksik ödemesi
- İşverenin işçiye mobbing yapması
- İşverenin işçiyi işe alırken veya iş sözleşmesi sürerken işçiden yalan beyan veya sahte belge alması
- İşverenin işçiye cinsel tacizde bulunması
- İşverenin işçiye fiziksel şiddet uygulaması
- İşverenin işçiyi işten çıkaracağını işçiye bildirmeden önce gerekli bildirim süresini vermemesi
Kıdem Tazminatı Hesaplanması
Kıdem tazminatı, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında ödenir. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil edilir.
Örneğin, bir işçi 5 yıl 6 ay çalışmışsa, kıdem tazminatı hesaplaması şu şekilde yapılır:
- 5 tam yıl için: 30 x 5 = 150 gün brüt ücret
- 6 aylık süre için: (30 x 6) / 12 = 15 gün brüt ücret
Toplam kıdem tazminatı tutarı: 150 + 15 = 165 gün brüt ücret
Kıdem tazminatının hesabında dikkate alınacak ücret, işçinin fesih tarihindeki brüt ücretidir. İşçinin fesih tarihinden sonra ücretinde bir artış olmuşsa, kıdem tazminatı hesabında bu artış dikkate alınmaz.
Kıdem tazminatı tavanı
Kıdem tazminatının üst sınırı, her yıl için asgari ücretin 30 katıdır. 2023 yılı için kıdem tazminatı tavanı, 30 x 5.500 = 165.000 TL’dir.
Kıdem tazminatının ödenmesi
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren en geç 20 iş günü içinde ödenir. İşveren tarafından bu süre içinde kıdem tazminatı ödenmezse, işçiye idari para cezası uygulanır.
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren 1