Menfi Tazminat Nedir?
Menfi tazminat, hukuka aykırı bir eylem sonucunda, zarar görenin uğradığı maddi zararın tazmini amacıyla, sorumludan talep edilebilecek bir tazminat türüdür. Menfi tazminatın amacı, zarar görenin uğradığı zararı gidermek ve onu eski haline döndürmektir.
Menfi tazminatın temel unsurları, hukuka aykırılık, zarar, illiyet bağı ve kusurdur. Hukuka aykırılık, zarar verenin eyleminin hukuk düzenine aykırı olmasıdır. Zarar, zarar görenin malvarlığında meydana gelen azalma veya yokluktur. İlliyet bağı, zarar verenin eylemi ile zarar arasında bir nedensellik bağının bulunmasıdır. Kusur, zarar verenin eylemi ile zarar arasında bir nedensellik bağının bulunması ve bu eylemi gerçekleştirirken bir ihmal veya kusurunun olmasıdır.
Menfi Tazminatın Türleri
Menfi tazminat, maddi tazminat ve manevi tazminat olmak üzere iki ana başlıkta incelenebilir.
Maddi tazminat, zarar görenin malvarlığında meydana gelen azalmayı veya yokluğu gidermek amacıyla talep edilen tazminattır. Maddi tazminatın kapsamı, zarar görenin uğradığı zararın niteliğine göre değişebilir. Örneğin, bir kimsenin malının zarar görmesi durumunda, zarar görenin malının değeri kadar maddi tazminat talep edebilir. Bir kimsenin yaralanması durumunda, zarar görenin tedavi masrafları, iş göremezlik süresi boyunca kaybettiği geliri gibi giderleri karşılamak için maddi tazminat talep edebilir.
Manevi tazminat, zarar görenin uğradığı manevi acı ve elemi gidermek amacıyla talep edilen tazminattır. Manevi tazminatın miktarı, zarar görenin uğradığı acı ve elemin derecesine göre belirlenir. Örneğin, bir kimsenin yakınının ölümünden dolayı duyduğu acı ve elem için manevi tazminat talep edebilir. Bir kimsenin haksız bir şekilde gözaltına alınmasından dolayı duyduğu acı ve elem için manevi tazminat talep edebilir.
Menfi Tazminatın İspatlanması
Menfi tazminat talebinde bulunan kişinin, tazminat talebinin geçerli olduğunu ispatlaması gerekir. Menfi tazminatın ispatı için, hukuka aykırılık, zarar, illiyet bağı ve kusur unsurlarının ispatlanması gerekir.
Hukuk ayrkırılık unsurunun ispatı için, zarar verenin eyleminin hukuk düzenine aykırı olduğunu gösteren delillerin sunulması gerekir. Örneğin, bir kimsenin malının zarar görmesi durumunda, zarar görenin malının zarar gördüğünü gösteren fotoğraf, video gibi deliller sunması gerekir.
Zarar unsurunun ispatı için, zarar görenin uğradığı zararın miktarının belirlenmesi gerekir. Zarar miktarının belirlenmesi için, zarar görenin uğradığı zararın niteliğine göre farklı yöntemler kullanılabilir. Örneğin, bir kimsenin malının zarar görmesi durumunda, zarar görenin malının değeri bilirkişi tarafından tespit edilebilir. Bir kimsenin yaralanması durumunda, zarar görenin tedavi masrafları ve iş göremezlik süresi boyunca kaybettiği geliri gibi giderleri belgelendirilebilir.
İlliyet bağı unsurunun ispatı için, zarar verenin eylemi ile zarar arasında bir nedensellik bağının bulunmasının gösterilmesi gerekir. Örneğin, bir kimsenin malının zarar görmesi durumunda, zararın zarar verenin eyleminden kaynaklandığını gösteren delillerin sunulması gerekir.
Kusur unsurunun ispatı için, zarar verenin eylemi ile zarar arasında bir nedensellik bağının bulunması ve bu eylemi gerçekleştirirken bir ihmal veya kusurunun olması gerekir. Örneğin, bir kimsenin malının zarar görmesi durumunda, zarar verenin malın zarar görmesi için gerekli özeni göstermediğini gösteren delillerin sunulması gerekir.
Menfi Tazminatın Süresi
Menfi tazminat talebinin, zararın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl içinde yapılması gerekir. Bu süre, hak düşürücü süredir. Hak düşürücü sürenin geçirilmesi durumunda, tazminat talebi reddedilir.
Menfi Tazminatın Davası
Menfi tazminat talebi, hukuk mahkemelerinde açılacak bir dava ile ileri sürülebilir. Davanın, zararın meydana geldiği yer mahkemesinde açılması gerekir.
Menfi Tazminatın Örnekleri
Menfi tazminat, günlük hayatta sıklıkla karşılaşılan bir tazminat türüdür. Menfi tazminat talep edilebilecek bazı örnekler şunlardır:
- Bir kimsenin malının zarar görmesi durumunda, zarar görenin malın değeri kadar maddi tazminat talep etmesi
- Bir kimsenin yaralanması durumunda