Bedelli Askerlik ve Kıdem Tazminatı
Türkiye’de askerlik, Anayasa’nın 72. maddesine göre, “vatan savunması için Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı silahlı bir saldırı olduğunda” zorunludur. Ancak, 1981 yılında çıkarılan 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun 11. maddesiyle, “terörle mücadele kapsamında” görev yapanlara bedelli askerlik hakkı tanınmıştır.
Bedelli askerlik, askerlik görevini yerine getirmesi gerekenlerin, belli bir ücret karşılığında bu görevi yerine getirmeden muaf tutulmasıdır. Bedelli askerlik ücreti, her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir.
Bedelli askerlik hakkı, aşağıdaki şartları taşıyan Türk vatandaşları tarafından kullanılabilir:
- Askerlik çağına gelmiş ve askerlik hizmetini henüz yerine getirmemiş olmak.
- En az 18 yaşında olmak.
- Askerlik hizmetinden muaf olmamak.
- Sağlık raporu ile askerliğe elverişli olmak.
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak.
Bedelli askerlik başvurusu, askerlik şubelerine veya e-Devlet üzerinden yapılabilir. Başvurular, her yıl belirlenen tarihlerde yapılır.
Bedelli Askerlik ve Kıdem Tazminatı İlişkisi
Bedelli askerlik için işten ayrılan işçilere kıdem tazminatı ödenip ödenmeyeceği, uzun süredir tartışılan bir konudur.
Yargıtay, bedelli askerlik için işten ayrılan işçilere kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği yönünde karar vermiştir. Yargıtay’a göre, bedelli askerlik, zorunlu askerlik hizmetiyle aynı niteliktedir. Bu nedenle, bedelli askerlik için işten ayrılan işçiler de zorunlu askerlik için işten ayrılan işçiler gibi kıdem tazminatına hak kazanır.
Yargıtay’ın bu kararı, İş Kanunu’nun 14. maddesine dayanmaktadır. Bu maddeye göre, işçinin ölümü, işverenin feshi veya işçinin kendi isteğiyle işten ayrılması halinde kıdem tazminatı ödenir.
Yargıtay’ın bu kararı, işverenler tarafından da kabul edilmektedir. Ancak, bazı işverenler, bedelli askerlik için işten ayrılan işçilere kıdem tazminatı ödememek için işçileri ücretsiz izine göndermektedirler.
Bedelli Askerlik ve Kıdem Tazminatı Hesaplama
Bedelli askerlik için işten ayrılan işçilere ödenecek kıdem tazminatı, işçinin son aldığı ücret ve çalışılan yıl sayısına göre hesaplanır.
Kıdem tazminatı hesaplama formülü şu şekildedir:
Kıdem tazminatı = Son alınan ücret * Çalışılan yıl sayısı
Örneğin, son aldığı ücret 5.000 TL olan ve 7 yıl çalışan bir işçinin kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır:
Kıdem tazminatı = 5.000 TL * 7 yıl = 35.000 TL
Bedelli askerlik için işten ayrılan işçilere ödenecek kıdem tazminatı, her yıl belirlenen kıdem tazminatı tavanından az olamaz. 2023 yılı için kıdem tazminatı tavanı 23.489,83 TL’dir.
Sonuç
Bedelli askerlik için işten ayrılan işçilere kıdem tazminatı ödenmesi, Yargıtay tarafından kabul edilmektedir. Ancak, bazı işverenler, bu kararı dikkate almayarak işçileri ücretsiz izine göndermektedir.
Bedelli askerlik için işten ayrılan işçilere kıdem tazminatı ödenmesi için işçilerin, iş sözleşmesini bedelli askerlik için feshettiklerini ve kıdem tazminatı almak istediklerini işverenlerine yazılı olarak bildirmeleri gerekmektedir.