Ceza Muhakemesi Hukuku
Ceza muhakemesi hukuku, suç işlenip işlenmediğini, işlenmişse failinin kim olduğunu, ceza sorumluluklarının bulunup bulunmadığını, sorumlu iseler bunun türü ve miktarının belirlenmesi ve infaz edilebilir bir yaptırımın ortaya konulması amacıyla yapılan bir dizi faaliyetten oluşmaktadır. Bu faaliyetler, suçun ve failinin saptanmasından başlayarak, verilecek hükmün kesinleşmesine kadar uzanmaktadır.
Ceza muhakemesi hukuku, suç işleyen ile devlet arasındaki ilişkinin adil yargılama esaslarına uygun olarak yürütülmesini sağlayan bağlayıcı hukuk kurallarını içermektedir. Bu kurallar, suç işleyenin haklarını korumaya ve suçun soruşturulması ve kovuşturulmasının adil bir şekilde yapılmasını sağlamaya yöneliktir.
Ceza Muhakemesi Hukukunun Amacı
Ceza muhakemesi hukukunun amacı, suç işlenip işlenmediğini, işlenmişse failinin kim olduğunu, ceza sorumluluklarının bulunup bulunmadığını, sorumlu iseler bunun türü ve miktarının belirlenmesi ve infaz edilebilir bir yaptırımın ortaya konulması amacıyla yapılan bir dizi faaliyetin adil ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamaktır.
Bu amacı gerçekleştirmek için ceza muhakemesi hukuku, suç işleyenin haklarını korumaya ve suçun soruşturulması ve kovuşturulmasının adil bir şekilde yapılmasını sağlamaya yönelik bir dizi kural içermektedir. Bu kurallar, suç işleyenin masumluk karinesi, savunma hakkı, adil yargılanma hakkı gibi temel hakların korunmasını amaçlamaktadır.
Ceza Muhakemesi Hukukunun Temel İlkeleri
Ceza muhakemesi hukukunun temel ilkeleri, bu hukukun amacına ulaşmak için gerekli olan temel kuralları ifade etmektedir. Bu ilkeler, ceza muhakemesi hukukunun temel yapı taşlarıdır.
Ceza muhakemesi hukukunun temel ilkeleri şunlardır:
- Adil yargılanma hakkı: Adil yargılanma hakkı, suç işleyenin yargılanması sırasında sahip olduğu temel haklardan biridir. Bu hak, suç işleyenin yargılanmasının tarafsız ve bağımsız bir yargı organı tarafından, hakkaniyete uygun ve makul bir sürede yapılmasını, savunma hakkının etkin bir şekilde kullanılmasını, delillerin hukuka uygun olarak elde edilmesini ve değerlendirilmesini, hükümden sonra kanun yolu denetimine tabi tutulmasını sağlamaktadır.
- Masumluk karinesi: Masumluk karinesi, suç işlediği iddia edilen kişinin, suçluluğu sabit oluncaya kadar suçsuz kabul edilmesidir. Bu ilke, suç işleyenin yargılanırken suçlu olduğu varsayılarak yargılanmasını önlemeyi amaçlamaktadır.
- Savunma hakkı: Savunma hakkı, suç işleyenin yargılanmasında etkin bir şekilde savunmasını yapabilmesi için sahip olduğu temel haklardan biridir. Bu hak, suç işleyenin yargılama aşamasında kendi lehine deliller sunabilmesini, tanıkları dinletebilmesini, avukat yardımından yararlanabilmesini ve yargılamaya katılma hakkını sağlamaktadır.
- Kanunilik ilkesi: Kanunilik ilkesi, suç işlemenin ve ceza verilmesinin ancak kanunla düzenlenmiş olması gerektiğini ifade etmektedir. Bu ilke, suç işleyenin önceden bilinmeyen bir suçtan dolayı cezalandırılmasını önlemeyi amaçlamaktadır.
- Yargılama faaliyetinin kamusallığı: Yargılama faaliyetinin kamusallığı ilkesi, yargılamanın herkesin katılımına açık olmasını ifade etmektedir. Bu ilke, yargılamanın şeffaf ve hesap verebilir olmasını amaçlamaktadır.
Ceza Muhakemesi Hukukunun Türleri
Ceza muhakemesi hukuku, yargılamanın yapıldığı merciye göre ikiye ayrılır:
- Ağır Ceza Mahkemelerinde Yargılama: Ağır ceza mahkemeleri, ağır cezayı gerektiren suçların yargılaması konusunda yetkili olan mahkemelerdir. Ağır ceza mahkemelerinde yargılama, bir başkan ve iki üyeden oluşan heyet tarafından yapılır.
- Asliye Ceza Mahkemelerinde Yargılama: Asliye ceza mahkemeleri, basit cezayı gerektiren suçların yargılaması konusunda yetkili olan mahkemelerdir. Asliye ceza mahkemelerinde yargılama, bir başkan ve iki üyeden oluşan heyet tarafından yapılır.
Ceza muhakemesi hukuku, yargılamanın yapıldığı aşamaya göre de ikiye ayrılır:
- Soruşturma Aşaması: Soruşturma aşaması, suçun ve failinin belirlenmesi amacıyla yapılan faaliyetlerden oluşan aşamadır. Soruşturma aşaması, Cumhuriyet savcısı tarafından yürütülür.
- Kovuşturma Aşaması: Kovuşturma aşaması, suçun ve failinin sabit olup olmadığının belirlenmesi amacıyla yapılan faaliyetlerden oluşan aşamadır. Kovuşturma aşaması, mahkeme tarafından yürütülür.
Ceza Muhakemesi Hukukunun İşleyişi